14-мавзу. Мамлакатнинг иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш режа

---

14-МАВЗУ. МАМЛАКАТНИНГ ИҚТИСОДИЙ 
ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ 
 
Режа: 
1. Жаҳон иқтисодий тизимида миллий иқтисодиётнинг турган 
ўрни ва унинг манфаатларига таҳдидлар. 
2. Мамлакат иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилиш ва 
хавфсизлигини таъминлаш. 
3. Мамлакат ички иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш. 
 
14.1. Жаҳон иқтисодий тизимида миллий иқтисодиётнинг турган 
ўрни ва унинг манфаатларига таҳдидлар 
Замонавий жаҳон иқтисодиёти халқаро меҳнат тақсимоти асосида 
миллий иқтисодиётлар ўртасида барқарор, ҳар томонлама ўзаро 
алоқадорликнинг шаклланиши оқибатида хўжалик ҳааётининг халқаро 
миқёсда интернационаллашувини ифодалайди. Бунинг оқибатида иқтисодий 
макон вужудга келмоқда. Ушбу маконда халқаро товарлар, хизматлар, хом 
ашё ресурслари, молиявий маблағлар, капитал, ишчи кучи бозорлари 
вужудга келиб, улар ўртасида ўзаро алоқадорлик ҳамда боғлиқлик 
кучаймоқда. Жаҳон миқёсида глобал-технологик, молиявий, ахборот, 
маданий тизимлар жадал равишда ривожланмоқда.
Миллий иқтисодиёт, халқаро меҳнат тақсимотига кўра, ихтисослашуви, 
ўзининг фойдали қазилма бойликлари, географик жойлашуви, фан-техника 
тараққиёти, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаси, халқаро савдо, 
халқаро иқтисодий фаолиятининг фаоллигига мувофиқ жаҳон иқтисодий 
тизимида 
ўзига 
хос 
ўринни 
егаллайди. 
Жаҳон 
иқтисодиётига 
интеграциялашиш учун миллий иқтисодиёт халқаро ҳамкорликка очиқ 
бўлиши, яъни очиқ иқтисодиёт тавсифига ега бўлиши лозим. Очиқ 
иқтисодиётнинг хусусиятлари ва потенсиал имкониятларини қуйидагича 
тавсифлаш мумкин: 
ўтиш даврини ўз бошидан кечираётган мамлакатда бозор механизми ва 
унсурлари рақобат муҳити шаклланишининг жадаллашуви; 
жаҳон хўжалиги билан ўзаро алоқада миллий иқтисодиёт анъанавий 
товар айирбошлашдан ташқари, капитални четга чиқариш ва четдан 
киритиш, 
илмий-техниканинг 
кооперациялашуви, 
ишлаб 
чиқариш 
интеграцияси каби шаклларда интеграллашади; 
халқаро ресурслар айланмаси ва унинг самарадорлигини оширишга 
асосланган ҳолда ички ишлаб чиқариш ҳажмларига нисабатан миллий 
даромаднинг ўсиши; 
халқаро айирбошлашнинг мутаносиб иқтисодий ўсиш омили 
сифатидаги ролининг кўпайиши; 

---

халқаро ресурслар айланмаси ва унинг самарадорлигини ошириш 
ҳисобига ички ишлаб чиқариш кўламига нисбатан миллий даромаднинг 
кўпроқ ўсиши. 
Ўзбекистон мустақилликка эришганидан сўнг, халқаро меҳнат 
тақсимотида фаол иштирок этиш йўли билан очиқ турдаги бозор 
иқтисодиётини вужудга келтирмоқда. Мамлакатимизда очиқ иқтисодиётни 
шакллантириш ва уни ривожлантириш истиқболлари устун даражада жаҳон 
хўжалиги тизимига кириб боришига боғлиқдир. Ушбу мақсадни амалга 
ошириш учун республикамиз ташқи иқтисодий сиёсатининг қуйидаги 
тамойилларга асосланиши белгилаб берилган: 
мафкуравий курашлардан қатъи назар ташқи муносабатларда 
ошкоралик; 
тенг ҳуқуқли ва ўзаро манфаатли ҳамкорлик, бошқа мамлакатларнинг 
ички ишларига аралашмаслик; 
ўзининг 
миллий 
давлат 
манфаатлари 
устуворлигида 
ўзаро 
манфаатларни ҳар томонлама ҳисобга олиш; 
тўла ишонч, халқаро иқтисодий ва молиявий ташкилотлар доирасидаги 
ҳамкорликни чуқурлаштириш асосида икки томонлама ва кўп томонлама 
ташқи алоқалар ўрнатиш ҳамда уларни ривожлантириш; 
умумэътироф этилган халқаро ҳуқуқ нормаларига риоя қилиш ва 
халқаро тартибларга изчиллик билан ўтиш. 
Иқтисодиётнинг очиқлигини таъминлаш ва ташқи иқтисодий 
фаолиятни еркинлаштиришга қаратилган чора-тадбирларнинг амалга 
оширилиши оқибатида мамлакатга хорижий инвестициялар кириб кела 
бошлади, қўшма корхоналар кўпая борди, ички бозор товарлар билан тўла 
бошлади. Аммо, шу билан бирга, бунинг мамлакат манфаатларига зид 
томони ҳам кўзга ташлан бошлади.