14-мавзу: Л. В. Бетховен ижоди. Ф. Шуберт ижоди Режа

Ф. Шуберт ҳаёти ва ижоди (1797-1828)
Франс Шуберт машҳур Австрия композитори 1797-йил Вена яқинидаги Лихтентал қишлоғида туғилган. Унинг отаси ва катта акаси ўрта мактабда ўқитувчи бўлидб ишжлар эди. Онаси оилада ашулани яхши кўрарди кечалари улар контсерт уюштириб отаси веоланчелда акалари хар-хил чолғуларда ўйнардилар. Уларни мусикага бўлдган қизиқишлари ёш Франтсга хам ўтди. Кичкина Франс Шуберт ашулани яхши кўрарди скрипка ва клависин чаларди. 11 ёшида атаси Чержков мусиқа мактабига олиб боради. 1818-йилдан бошлаб ўша ерда фортепиано асарлари бир қанча қўшиқлар ва №1 симфония ёзади, лекин ўқишни тамомламай ташлайди. Отасини хохишижга кўра у бир неча йил ўқитувчилик қилади, лекин уни мусиқага бўлган қизиқиши ортиб боради. Отаси эса унинг бу сохада ижод қилишини хохламайди ва моддий ёрдамсиз қолдиради. У беш йил мобайнида ўзига ўхшаган компазитр дўстлари билан уларникида яшаб кун кечиради Конвинтдаги дўстлари Шпаун ва Штадлар кўп ёрдам беради. Бу пайтда у тўртта симфония бешта опера 300га якин қўшиқ ёзади, улардан “Урчук олдидаги маргарита”, “Ўрмон подшоси” қўшиқлари алохида этиборга эга. Бу қўшиқларни унинг дўсти ўша замонда таникли опера ашулачиси Михайл Фогл ижро қилиб баён қилган. Улар шу тсиллари Австрия контсерт уюштирганлар.
Шуберт Венгер графи Эстергазе қўлида ишлайди ва шу мамлакатнинг халқ ижоди билан танишади. 1822-йил уотаси билан ярашиб уйига қайтади кўп йиллик оғир кечган ҳаёти унинг соғлигига таъсир ўтказган эди. Унинг машхур еттинчи симфонияси “Гўзал тегирмончи қиз ” эл орасида машҳур бўлади. 1822-27йиллар давомида Шуберт кўп ёш санъаткорлар билан дўстлашиб бирга ишлашга ҳаракат қилади улар турли ижодий йўналиш эгалари бўлиб бир-бирига кучли таъсир ўтказар эдилар. Шуберт машхур давлат арбоблари тамонидан ҳам турли кечаларга таклиф қилинган, баъзи кечаларни ўзидаёқ қўшиқ ва мусикий асар яратган . Масалан серенада дўстлари ичида обрўли кишилар ҳам бор эди ва улар композитрга асарларини чоп этишга ва операларининг саҳналаштиришга ёрдам берадилар Шуберт охирги симфонияси устида ишлаган пайтида 25-ёшида эди шу пайтжгача у ўз қўшиқ ва ашулалари билан бутун дунёга машҳур бўлиб бўлган эди. Франс Шубер 603-та қўшиқ ёзган шулар 174-ҳаётлик пайтида чоп этилган. Машхур шоирлар Гёте ва Гейни шеърларига қўшиқлар ёзган. Унинг охирги асари қишки йўл номли вакал топлами 1827-йилда ёзилган. Компазитр ижоди гуллаган пайтида 31-ёшида 1828-йилда Венада вафот этади.
Шубернинг ижоди билан романтизм даври бошланади. Унинг асарларида ўша замонлардаги оддий инсоннинг ички дунёси, янги ўзига хос характер ва ҳис-туйғулари ифодаланган. Шуберт Венада яшаб ижод этган. Ўша пайтларда бу шаҳар Европа мамлакатларининг маданий маркази сифатида танилади. Бу ерда турли халқлар мусиқаси, театр ва контсерт уюшмалари жуда кенг ривожланган эди. Асарларнинг асосий мазмуни-инсоннинг ҳаётига қизиқиш ҳаётни мусиқий образ оркали туиниш . лирик ҳис туйғулар. Шубернинг ҳаётида шулар мужассам бўлиб кейинги авлод композитрлар мусикасига жуда зўр таъсир этган,унинг асарлари дунё миқиёсида тан олиниб жаҳон мусикаси дурдонаси ҳисобланади.