14-мавзу. Иқтисодий ўсишнинг неоклассик моделлари

---

14-мавзу. Иқтисодий ўсишнинг неоклассик моделлари
15.1. Р.Солоунинг неоклассик модели асослари 
15.2. Р.Солоу моделида капиталнинг чиқиб кетиши аҳоли сони ўсишинг барқарор мувозанат ва 
иқтисодий ўсишга таъсири 
15.3. Технологик тараққиётнинг иқтисодий ўсишга таъсири. Фелпснинг «олтин қоидаси» 
15.4. Иқтисодий ўсишнинг Ж.Мид ва А. Льюис моделлари 
14.1. Р.Солоунинг неоклассик модели асослари 
Йирик фирмаларнинг мустақил иқтисодий сиёсат юритишга ва иқтисодий ўсишга 
эришишга интилишлари неоклассик йўналиш вакилларини иқтисодий ўсишнинг неокейнсча 
моделларига муқобил бўлган ўсиш моделларини яратишга фаол киришишга ундади. 
Бу йўналиш вакиллари (америкалик иқтисодчи Р. Солоу ва инглиз иқтисодчиси Ж.Мид 
ҳамда бошқалар), бозор рақобати шароитида йирик фирмаларга ўз ресурсларидан потенциал 
ўсишга эришиш мақсади тўлароқ фойдаланиш имконини бериш учун, иқтисодиётга давлат 
аралашувини қатъий чеклаш лозим деган фикрни олға суришди. 
Улар яратган моделларнинг методологик асослари бўлиб, шунингдек, меҳнат, капитал ва 
ерни ижтимоий маҳсулотни яратишнинг мустақил омиллари деб қаровчи ишлаб чиқаиш 
омилларининг классик назарияси хизмат қилди. 
Неоклассик моделларнинг навбатдаги методологик асоси бўлиб чекли (чегараланган) 
унумдорлик назарияси ҳисобланади. Ушбу назарияга кўра ишлаб чиқариш омиллари эгалари 
оладиган даромад, бу омилларнинг чекли маҳсулотлари (омилларнинг қўшимча бирлиги 
ҳисобига яратилган қўшимча маҳсулот) билан белгиланади. 
Биринчи неоклассик модел Р. Солоу томонидан 1956 йилда ”Иқтисодий ўсиш 
назариясига ҳисса” асарида тасвирлаб берилди ва сўнгра 1957 йилда “Техник тараққиёт ва 
агрегатив ишлаб чиқариш функцияси” номли асарида ривожлантирилди.
Р.Солоу модели мутаносиб иқтисодий ўсишнинг зарур шарти ялпи талаб ва ялпи таклифнинг 
тенглиги ҳисобланади.
Моделда ялпи таклиф Кобб-Дугласнинг ишлаб чиқариш функция билан ифодаланган. Бу 
функция бир томондан ишлаб чиқариш ҳажми ва иккинчи томондан фойдаланилаётган омиллар ҳамда 
уларнинг ўзаро комбинациялари ўртасидаги функционал боғлиқликни акс эттиради, яъни: 
Y=f(L,K,N
), моделда юқори техник ривожланиш босқичида ернинг кичик аҳамиятга эгалиги 
туфайли ишлаб чиқариш фақат меҳнат ресурслари ва капиталга боғлиқ деб олинган.