14-mavzu. Ishlab chiqarish omillari bozori

1000 
100000 
100000 
10000 
5000 
115000 
120000 
5000 
2000 
200000 
100000 
10000 
7500 
117500 
120000 
2500 
3000 
300000 
100000 
10000 
10000 
120000 
120000 
0 
4000 
400000 
100000 
10000 
12500 
122500 
120000 
-2500 
5000 
500000 
100000 
10000 
15000 
125000 
120000 
-5000 
Bir kunda 1000 kg mandarin sotadigan do’kon qurish uchun 100000 so’m 
sarflanadi, 2000 kg uchun esa 200000 so’m sarflanadi va hokazo. Sotish masshtabi 1000 
kgga oshganda umumiy sarflanadigan capital hajmi 100000 so’mga o’zgaradi. Foiz 
stavkasi 10 foiz bo’lgani uchun chekli investitsiya 100000 so’mga, to’lanadigan mablag’ 
10000 so’mga teng. Har bir 100000 so’mlik chekli investitsiyadan olinadigan chekli 
daromad bir xil bo’lib, u 120000 so’mga teng. Sotish quvvati 1000 kg bo’lganda, chekli 
umumiy harajat (chekli investitsiya plyus kapitalga to’lanadigan chekli foiz plyus chekli 
sotish harajati) 115000 so’m bo’ladi va chekli foyda 120000-115000 = 5000 so’mni 
tashkil etadi. Sotish quvvati 2000 kg bo’lgan do’kon uchun ushbu ko’rsatkichlar mos 

---

ravishda 117500 va 2500 so’mga teng bo’ladi. Agar chekli harajat MC chekli daromad 
MR ga teng bo’lsa (MC=MR), kapitaldan olinadigan foyda maksimal bo’ladi.
Do’konlarning bir kunlik sotish quvvati 3000 kg bo’lganda foyda maksimal bo’ladi, 
ya’ni 5000+2500=7500 so’m. Ushbu holat quyidagi 1-rasmda ifodalangan. Ishlab 
chiqarish masshtabi oshishi bilan birga chekli harajat ham oshib boradi, shuning uchun 
ham MC chizig’i musbat yotiqlikka ega. Chekli daromad 120000 ga teng bo’lganligi 
uchun MR chizig’i 120000 nuqtadan o’tib abtsissa o’qiga parallel bo’ladi. MC chizig’i 
bilan MR chizig’ining kesishgan nuqtasi maksimal foydani ta’minlaydigan optimal sotish 
quvvati 3000 kg ga teng ekanligini aniqlaydi.