14-mavzu. Aholi statistikasi



Download 277,17 Kb.
bet6/10
Sana01.06.2022
Hajmi277,17 Kb.
#628182
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
11 mavzu-Aholi statistikasi

Aholining mashguloti — ko’p qirrali tushuncha bo’lib, ish xaqi yoki daromad manbai sifatida xizmat qiladi. Mashg’ulot bilan kasb-kor o’rtasida uzviy bog’lanish bo’ladi. Chunki kasb-kor va xunar inson mashg’ulotini belgilasa, xar ikkisi birgaliqda sostial-sinfiy mansublikni belgilaydi.
Statistikada aholining mashg’uloti deganda, ularning amalda o’z xunarini tatbiq qilishi tushuniladi.
Hunar deganda kishining muayyan turdagi ish bilan shug’ullanish maqsadida o’qish, malakasini oshirish yoki maxsus tajriba tufayli orttirgan bilimlari yig’indisi tushuniladi. Albatta, "qunar" tushunchasini "kasb" tushun-chasidan ajrata bilish kerak. Zero, "kasb" tushunchasi "xunar" tushunchasiga nisbatan tor ma’noga egadir.
Masalan, xunari quruvchi, kasbi esa duradgor, g’istgg teruvchi, beton quyuvchi, bo’yoqchi va q.k.lar bo’lishi mumkin
Yashash manbai bo’yicha butun aholi soni (A^) quyidagi uch guruqga bo’lib o’rganiladi:
band bo’lgan kishilar (A), ya’ni moddiy ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish soxdsida, shaxsiy uy xo’jali-gida ishlayotganlar;
Davlat, kooperativ va ijtimoiy tashkilotlari qaramog’idagilar (B): pensionerlar, stipendiatlar, bolalar bog’chalarida tarbiyalanayotganlar, internat makgablarida o’qiyotganlar va q.k.
ayrim fuqarolar qaramog’idagi kishilar (V). Ular kaysi bir guruxdagi shaxslarga taalluqli bo’lsa, o’sha guruxga ko’shiladi.
Demak, DqA+B+V
A va B guruxlardagi aholining yig’indisi iqtisodiy mustaqil aholini (IMa) tashkil qiladi, ya’ni:
IMaqA+B
Ular maishiy daromadni taqsimlash va qayga taqsimlashda qatnashadilar.
V guruqdagi aholi iqtisoday nomustaqrl aholi deb yuritiladi.
Ular milliy daromadni taqsimlash va kayta taqsim-
lashda bevosita qatnashmaydilar.
A guruqstagi aholi sonidan B guruvdagilarni ayirib tashlasak, u qolda iqgasodny faol aholi yoki (IFa) kelio chiqadi, yani:
B va V guruqlardagi aholi yig’indisi iqtisodiy nofaol aholi (INFa) sonini beradi, ya’ni:

Aholining takror barpo etilishi qay darajada ekanligini bilish maqsadida statistikada ularning uch ko’rinishdagi tarkibi anikdanadi:

  • progressiv tarkib;

  • stastionar tarkib;

  • regressiv tarkib.

Agar aholining tarkibida 14 yoshli bolalarning salmog’i 50 va undan yuqori yoshli aholi salmog’idan katta bo’lsa, u qolda aholi tarkibi progressiv tarkibli bo’ladi. Chunki bunday tarkib aholi umumiy sonining o’sishiga olib keladi.
Agar aholi tarkibida 14 yoshgacha bolalarning salmog’i 50 va undan yuqori yoshli aholi salmog’iga teng bo’lsa, u qolda aholi tarkibi stastionar tarkibli bo’ladi. Chunki bunday tarkib aholi sonining o’zgarishsiz qolishiga olib keladi.
Agar 14 yoshgacha bolalarning salmog’i 50 va undan yuqori yoshli aholi salmog’idan past bo’lib, ularni qoplamasa, u qolda aholi tarkibi regressiv tarkibli bo’ladi. Bunday tarkib aholi sonining kamayib borishiga olib keladi.
O’zbekiston aholisining tarkibi progressiv tarkibli qisoblanadi.
Aholining xududiy tarkibi va zichligi to’g’risidagi ma’lumotlar regionlar miqyosida:

  • bandlik darajasini;

  • xalqning turmush tarzi va turmush darajasini;

  • ishlab chiqarish kuchlarining joylashish va rivojlanish darajasini;

  • milliy boylik salohiyatini;

  • mehnat taqsimotining qay darajada ekanligini;

  • sostial himoyaning qay darajada amalga oshirilayotganini;

  • iqtisodiy rivojlanishdarajasiini tavsiflovchi va shularga o’xshash qator makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni qisoblash uchun o’ta zarurdir.





  1. Download 277,17 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish