14-ma'ruza chiziqli elektr zanjirlarida o’tkinchi jarayonlar

TO’RTQUTBLIKLAR (TQ)

Eslaymiz : TQ - elektr zanjiri yoki uning qismi ikkita kirish va ikkita chiqish uchlari bilan.

24.1. Tenglamalar va ulashlar
U₂
TQning kirishdagi va chiqishdagi kompleks toklar va kuchlanishlarni bog’lovchi munosabatlar TQning uzatish tenglamalari deyiladi. Ular 6ta
shaklda ifodalanadi:
1)Z-shakli
Ủ₁ = Z₁₁İ₁ + Z₁₂İ₂′
Ủ₂ = Z₂₁İ₁ + Z₂₂İ₂′

2)Y- shakli

İ₁ =Y₁₁Ủ₁+ Y₁₂ Ủ₂
İ₂′=Y₂₁Ủ₁ + Y₂₂ Ủ₂

2. 
   A- shakli
   

Ủ₁ = A₁₁ Ủ₂ +A₁₂İ₂ = A Ủ₂ +Bİ₂
İ₁ = A₂₁ Ủ₂ +A₂₂ İ₂ = C Ủ₂ +Dİ₂
(to’g’ri uzatish)
4) B- shakli
Ủ₂ = B₁₁ Ủ₁ + B₁₂İ₁′ = DỦ₁ + Bİ₁′
İ₂′ = B₂₁ Ủ₁+ B₂₂İ₁′ = CỦ₁+ Aİ₁′
(teskari uzatish)


5)H- shakli
Ủ₁ = H₁₁İ₁ + H₁₂ Ủ₂
İ₂′ = H₂₁İ₁ + H₂₂ Ủ₂
6)F- shakli
İ ₁=F₁₁ Ủ ₁ +F₁₂ İ ^‘₂
Ủ ₂=F₂₁ Ủ ₁+F₂₂ İ ^‘₂

Bu tenglamalardagi kompleks koeffisientlar TQning parametrlari deyiladi. Ular hammasi o’zaro bog’langan.

TQlarning quyidagi ulashlari mavjud:

1. 
   ketma-ket
   

2. 
   parallel
   

1
1

2
2

[Y]_∑=[Y]₁+[Y]₂

3. 
   ketma-ket - parallel
   

4)parallel - ketma-ket

5. 
   kaskadli
   

2

1

[A]_∑=[A]_1*[A]₂ (ketma-ketligiga mos keladi)

24.2. TQning xarakteristik parametrlari

Har qanday TQ uchun xarakteristik deb ataladigan shunday Z_1kir=Z_1c va Z_2kir=Z_2c qarshiliklarni tanlab olish mumkinki, unda TQning ko’rilayotgan tomondagi kirish qarshiligi shu tomondagi yuklama qarshilikka teng bo’ladi.

Z_{1KI R} =Z_1C Z₂=Z_2C

Agar Z₂=Z_2c bo’lsa, Z_1kir=Z_1c bo’ladi.

(to’g’ri uzatish)

Agar Z₁=Z_1c bo’lsa, Z_2kir=Z_2c bo’ladi

(teskari uzatish)

A-formadagi koeffisientlardan foydalanib, xarakteristik qarshiliklar uchun tayyor ifodalarni keltiramiz:

Z_1c = Z_2c=

Har bir TQda 3-xarakteristik parametr bor: Г=α+јβ - TQning uzatish doimiysi,

α - TQ kuchsizlanishning xarakte- ristik doimiysi (TQning xususiy kuchsizlanishi),
β - TQ fazasining xarakteristik doimiysi.

Agar har qanday kaskadli ulangan TQning kirishdagi qarshiligi xarakte- ristik qarshiligiga teng bo’lsa, TQlarni bunday ulash muvofiqlashgan kaskadli biriktirish deyiladi va quyidagi almashtirish bo’lishi mumkin:

Umumiylashgan xarakteristik para-metrlar quyidagicha bo’ladi:

Г = Г₁+Г₂ ( α=α₁+α₂; β=β₁+β₂ ),
Z_1c va Z_3c
Qarshiliklarni muvofiqlashtirish avtomatikada, elektronikada va asbobsozlikda keng qo’llaniladi.