14-lekciya Operacion sistemada tupik (deadlock) túsinigi

Tupikti sheshiw usılları
Teoriyalıq tárepten, tupikti qayta islew usılları tómendegishe:

• 
  Sistema hesh qashan tupik jaǵdayǵa túspewine isenim payda etiń;
  
• 
  Sistema tupik jaǵdayına kiriwi múmkin, biraq tupikten keyin tikleniw imkaniyati’n támiyinlew ushın ruxsat beriń.
  

Ókiniw menen aytamız, ámelde, kóplegen operatsion sistemalarda (sonday-aq, UNIX) tupik úshleri menen gúresiw ushın úshinshi "usıl" isletiledi: mashqala toqtap qalıwı múmkin emes, biraq OS avtorları hesh qanday tiykarlanbag’an halda, sistemada tupik jaǵdaylar joq dep dawa etedi.
Tupiktin’ aldin ali’w
Keling, qanday tupiktin’ aldın alıw usılların analizleymiz. Tiykarǵı ideya -processlerden resursların talap qılıw usılların sheklew.
Resurs iyeligin óz-ara shıǵarıp taslaw imkaniyati’n sheklew ushın (birinshi tosıq shárti), sonı atap ótiw kerek, bul barlıq resurslar ushın talap etilmeydi. Ulıwma resurslar ushın talap etilmeydi (mısalı, turaqlı dızbekler, kodlar, fayllar).
Kútiw hám kútiw imkaniyati’n sheklew ushın (ekinshi blokirovka shárti) málim bir resurstı talap qılıw processinde basqa resurslarǵa iye bolmawdı talap etiwińiz múmkin. Usınıń menen bir qatarda, tiykarınan islewdi baslawdan aldın barlıq processlerden zárúr bolǵan barlıq resurslardi’ alıwdı talap qılıw kerek. Ókiniw menen aytamız, bul eki talap da paydalani’lmag’an resurslar hám ashlıq potentsialına alıp keledi.
Process resurstı ku’tkeninde hár sapar resursların qayta bólistiriw hám de aqılǵa say strategiya bolıp tu’yiledi. Eger process A resursına iye bolsa hám oǵan asıǵıslıq menen ajıratıp bolmaytuǵın basqa B resursın talap qilsa, ol halda process kútiwi kerek. Bunday halda, process tárepinen basıp ali’ng’an A resursı tezlik penen shıǵarılıwı kerek. Process ku’tip ati’rg’an resurslar dizimine A resursı qosıladı. Process, eger ol ózinde bar bolǵan barlıq eski resursların hám ku’tken jańa resursların bir waqıtti’ń ózinde bólistiriw múmkin bolsa, qayta tikleniwi múmkin.
Ciklik kútiw jaǵdayınıń aldın alıw ushın eń ápiwayı sheshim - barlıq túrdegi resurslar sanına buyırtpa beriw hám processni óz nomerlerin asırıw tártibinde resursların talap etiwi bolıp tabıladı. Bunday sheshim derlik ámeliyde de qolay, sebebi paydalanatuǵın hám talap etiletuǵın resurslarınıń ayri’qshalıǵı hár qanday nomerge baylanıslı emes hám kerek bolǵanda hár qanday nomerge iye ha’m resursqa bolǵan mútajlik payda bolıwı múmkin.