14. Kashtan tuproqlarining tarqalishi, chegarasi va maydoni

TUPROQ QORA KASHTAN

Ular zonaning shimoliy qismi tomonidan ishg'ol qilinadi. To'q rangli kashtan tuproqlari bokira erlardagi gumus ufqining tuproqli yoki paxta shaklidagi tuzilishi bilan ifodalanadi va tuproqdagi chang-tuproqlar changlanadi. Gips va oson eruvchan tuzlarning paydo bo'lishi taxminan ikki metr chuqurlikda sodir bo'ladi. Gumus ufq qalinligining ta'rifisiz xarakterli kashtan tuproqlari mumkin emas. Bu tuproqda u 50 santimetrga etadi. Pastki qismda solon tuproqlarda gumus ufqi yanada zichroq. Bu kolloid zarrachalar bilan boyitilganligi bilan izohlanadi.
Tuproqli va qumtoshli struktura qora kashtan tuproqlariga ega. Ularning fazilatlari ufqning tobora ortib borayotgan solonetsizligi bilan yanada ravshandir. Strukturaviy yuzalar jigar rangli jigarrang rangga ega. To'q rangli kashtan tuproqlarining turlari quyidagi turlarga bo'linadi:

• 
  Mustaqil bo'lmaganlar. Ular jami emilim hajmidan 3 foiz natriyni o'zlashtiradi.
  
• 
  Yaltiroq zararsiz tuproqlar - 3-5 foiz.
  
• 
  O'rta solonetzik - 5-10.
  
• 
  Kuchli solonetsiz - 10-15.
  

QORA KASHTAN TUPROQLARINING XUSUSIYATLARI

• 
  Tuzli-sho'rxok Qorong'i rangli erlar qattiq sho'rlangan toshlarga tegishlidir. Bir metr chuqurlikda suvda eruvchan tuzlarning miqdori oshadi.
  
• 
  Qoldiq-solonetsli tuproqlarda almashinadigan natriyning tarkibi sezilmaydi. Bu erda solonetsizlik qoldiq xarakterga ega.
  
• 
  Solonetzolodli tuproqlarda gumus ufqining yuqori yoki pastki qismida silozli kukun strukturali yuzlar bilan ifodalanadigan solodizatsiya ko'rsatma mavjud.
  

• 
  Karbonat kashtan tuproqlari yuzasida yuqori karbonat tarkibiga ega. Ularning hosil bo'lish joyi og'ir toshlardir.
  
• 
  Karbonat-solon tuproqlarning hosil bo'lishi og'ir mexanik birikma bilan sho'rlangan jinslar ustida sodir bo'ladi . Tuproqlarning zichligi oshib, profilning yorilgan qo'shilishi kuzatiladi. Ular ho'l bo'lganda, ular shishib, yopishib qoladilar.