14. Applikatsiya haqida

Applikatsiya turlari

Applikatsiyaning alohida predmetli, butun bir mavzuli va dekorativ naqshli turlari bo‘ladi. Predmetli applikatsiyada bironta hayvon, gul, qush, barg, uy, mashina va hokazo kabi narsalar tasvirlansa, mavzuli applikatsiyada ma’lum bir sharoit, ya’ni joy

• 
  bayram ko‘rinishi, tabiat manzarasi tasvirlanadi. Dekorativ naqshli applikatsiya xayoliy, noan’anaviy shakllardan iborat bo‘ladi.
  

Applikatsiyalar oddiy va murakkab turlarga bo‘linadi. Shuning­dek, applikatsiyani bajarishda bir xildagi yoki bir necha turdagi gazlama bo‘laklaridan foydalanish mumkin.

Applikatsiya tayyorlash jarayoni ma’lum bir ketma-ketlikda bajariladi. Awalo applikatsiya mavzusi tanlanadi va shunga asosan eskiz chiziladi, so‘ngra rang tanlanadi, shakl kesiladi, asosga joylashtiriladi va kashta tikib mahkamlanadi.

Ko‘chirish rangli qog'ozi yordamida butun bezak asosiy gazlamaga, uning detallari esa tayyorlangan gazlama parchasiga tushiriladi. Bezak detallami qirqib olinib, detallarning chetki qirqimlari bo'ylab asosiy gazlamaga shu gazlama rangidagi muline yoki oddiy ipda igna oldinlatilgan chok hamda mayda qaviq bilan ilintirib ko‘klab chiqiladi. Bunda detallardagi gazlama ipining yo‘nalishi asosiy gazlama ipining yo‘nalishiga to‘g‘ri kelishiga ahamiyat beriladi. Keyin bu detallar chetini igna oldinlatilgan chok qaviqlami yopib turadigan qilib asosiy gazlamaga tekis chok qaviqlari petlya chok yoki popop chok bilan tikib chiqiladi (26- rasm).



26- rasm.

Ba’zan applikatsiya detallari buyumga yopishtiriladi. Buning uchun polietilen plyonkasi gazlamadan qirqilgan detalga qaraganda 2—3 mm kattaroq qilib qirqib olinadi. Asosiy gazlamaga plyonka qo‘yiladi, uning ustiga bezak bichilgan gazlama parchasini qo‘yib, juda qizib ketmagan dazmol bilan bosib yopishtiriladi. Plyonka erib, asosiy bezak detalga gaz­lama parchalarini yopishtiradi. Shuningdek, hozirgi vaqtda tikuvchilik sohasida ko‘p ishlatiladigan tasmali, ikki tomonlama yopishadigan maxsus yelimli qotirmalardan foydalanish mumkin. Uni applikatsiya detallariga moslab bichib olinadi so'ngra asosiy gazlama ustiga qo‘yiladi, uning ustidan applikatsiya detallari qo‘yilib, qizib ketmagan dazmol bilan bosib yopishtirifadi.

Qalin gazlamalardan applikatsiya tikishda kashta detallarini oldin karton qog‘ozga ko'chirib, qirqib olinadi. Tayyor bo‘lgan trafaretni gazlama ustiga qo‘yib, rangli qalam bilan chizib chiqiladi va qirqiladi. Movut, fetr, zamsh, drapdan tayyorlangan bezak detallarini asosiy gazlamaga tikmay, o'rtasiga tugma, munchoq kashta tikib mahkamlab qo'ysa ham bo‘ladi.

Gazlama parchalaridan kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, doira, yarim doira shaklida qirqib olib, petlya chok bilan tikib poyondoz, divan yostig‘iga jild, yopinchiq, sumka va boshqa buyumlar yasash mumkin. Bu usulda kalta kelib qolgan yubka yoki ko‘ylakni bezab uzaytirsa ham bo‘ladi. Bunday buyumlami tikish uchun eskirgan palto yoki kostyum gazlamalarini ishlatish ham mumkin.

Applikatsiya ishlarini qo‘lda yoki mashinada bajarish mumkin. Qo‘lda bajarilganda bezak detallami bichish jarayonida hech qanday

chok haqlari qoldirilmaydi, chunki bezak detaining chetki qirqimlari bo‘ylab turli choklarda asosiy gazlamaga yopishtirib tikiladi (27- rasm).

27- rasm.

Applikatsiyani mashinada bajarishda esa bezak detallar atrofidan

1. 
   2 sm chok haqi qoldirib bichiladi, chunki bezak detalni asosiy gazlamaga tikishda chok tekis chiqishi uchun bezak detal chetidan chok haqi miqdorida ichkaridan tikiladi, so‘ngra ortiqcha chok haqlari bir tekisda qirqib tashlanadi (28- rasm).
   

28- rasm.