14- mavzu. Xalqaro savdo nazariyalari. Tashqi savdo siyosati

14.10. O`zbekiston Respublikasi tashqi savdo siyosatining xususiyatlari va uni takomillashtirish yo`nalishlari.
Iqtisodiyotimiz tarkibidagi chuqur o`zgarishlar mamlakatimiz eksport salohiyatini mustahkamlash, eksport hajmini barqaror oshirish va uning tarkibida ijobiy o`zgarishlarga erishishda eng muhim omilga aylandi.
Ko`rilayotgan davrlarda mamlakatimiz eksport hajmi import hajmiga nibatan ko`p bo`lgan. Shuningdek, eksport va importning YaIM dagi ulushlari 2004 yildan boshlab pasayish tendensiyasiga ega bo`lganligini ko`rish mumkin. Ayniqsa bu ko`rsatkich 2015 yilga kelib juda past ko`rsatkichga ega bo`ldi. Jahon bozorida paxta tolasi, mis va oltinning narxlari tushib ketishi yuzaga kelgan vaziyatning asosiy sababidir. Eksportning YaIM dagi ulushi kamayganligi eksport hajmining absolyut miqdori kamayganligini bildirmaydi. Bu holatda YaIM ning o`sish sur‘atlari eksport hajmining o`sish sur‘atidan katta bo`lganligi sababli YaIM dagi eksportning ulushi kamayganligini ko`rishimiz mumkin.
Eksportning o`sishi iqtisodiy o`sish sur‘ati tezlashuvining asosiy omillaridan biriga aylandi. Eksportning o`sishiga ham ichki omillar, ham tashqi omillar ta‘sir ko`rsatdi. Eksportning o`sishini rag`batlantiruvchi asosiy omillar, milliy valutaning konvertatsiyalanishiga erishish, mahalliy tovarlarni eksportga chiqarishni qo`llabquvvatlash chora-tadbirlarini amalga oshirish, shuningdek, iqtisodiyotdagi tarkibiy o`zgarishlar bo`ldi.
Eksport siyosatini bosqichma-bosqich xomashyo eksportidan yuqori qo`shilgan qiymatli mahsulotlar eksportiga yo`naltirish sanoatning texnologik darajasi va uning tashqi bozorlarda raqobatbardoshligini oshirish asosida amalga oshirildi.
14.2-jadval
O`zbekistonning 2001 – 2016 yillardagi eksport – import operatsiyalari dinamikasi⁴