14- мавзу. Коммуникатив моделларда аргументлашнинг стратегияси ва тактикаси Асосий масалалар

Аргументлаш техникаси
1. Бўрттириб кўрсатиш. Ҳар қандай ходисани умумлаштириб ва бўрттириб кўрсатиш орқали хулоса чиқариш.
2. Ҳазилга буриш. Ўз вақтида хазиллашиб айтилган гап яхши қурилган аргументацияни бузиб юбориши мумкин.
3. Авторитетларни қўллаш. Ҳаммага маълум бўлган ва эътироф этилган авторитетнинг фикридан иқтибос келтириш орқали аудиторияни (суҳбатдошини) ишонтириш.
4. Суҳбатдошини обрўсизлантириш. Пропонентнинг нуқтаи назарини рад этиш имкони бўлмаганда, унинг шахсини шубҳа остига қўйиш техникаси.
5. Ажратиб кўрсатиш техникаси. Суҳбатдошининг фикр мулоҳазаларидан баъзиларини ажратиб олиб, уларни контекстдан узиб маъносини бутунлай ўзгартириб юбориш.
6. Йўналишни ўзгартириш техникаси қўлланганда баҳслашувчилардан бири бошқасининг аргументларига хужум қилмасдан, баҳс мавзусига тааллуқли бўлмаган бошқа масалага ўтиб кетади.
7. Янглиштириш техникаси. Чалкаш ахборотни тарқатишга асосланган бўлиб, суҳбатдошлардан бири атайлаб ёки билмасдан гап талашиб баҳслашишни бошлайди. Бу техника жанжалга олиб келиши мумкин.
8. Чўзиш техникаси. Баҳс мунозарани чўзиб, мавзунинг ечимини топиш учун вақтдан ютиш мақсадида қўлланади. Бунда қарши томонга аҳамиятсиз нарсалар ҳақида саволлар берилади, эътиборни арзимас холатларга қаратилади.
9. Апелляция техникаси. Томонлардан бири ўзига нисбатан раҳм-шавқат туйғусини уйғотишга харакат қилади ва масаланинг ечимини аниқлашдан қочиб, ўзи учун қийин (ноқулай) бўлган холатдан чиқишга харакат қилади.
10. Бузиб кўрсатиш техникаси. Баҳслашувчилардан бири бошқасининг фикрини очиқ-ойдин бузиб кўрсатади ва масаланинг моҳиятини нотўғри талқин қилади.
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, аргументлаш техникаси мантиқан мавзуга мос аргументларни аниқлаш ва қўллаш бўлса, унинг тактикаси суҳбатдошининг руҳий холатига таъсир кўрсатадиган аргументларни танлаб олишдир.
Аргументлаш ва контраргументлаш.
Контраргументлаш – суҳбатдошининг аргументлари, хулосаларини рад қилиш учун ўзининг далилларини илгари суриш.
Аргументлаш ва контраргументлашда:
1.Қарши томонни диққат билан эшитиб тушуниб олинади.
2. Бошқа томоннинг позициясига таъсир кўрсатиш ва уни ўзгартириш мақсад қилиб қўйилади.
Аргументация ва контраргументацияни қуришда қуйидагилар муҳимдир:

• 
  Ўз фикрини суҳбатдошига тушунарли қилиб етказиб бериш.
  
• 
  Далилларни келтириш шакли ва темпи суҳбатдошининг темпераментига мос келиши керак.
  
• 
  Суҳбатдошининг манфаат, мақсад ва қизиқишларини хисобга олиш, унинг тушунча ва терминларига асосланиш
  
• 
  Аргументлар суҳбатдош учун ишончли бўлиши керак.
  
• 
  Фикр безатилган бўлиши керак.
  
• 
  Суҳбатдошини ортиқча ишонтиришга уринмаслик керак, чунки бу унинг норозилигига сабаб бўлиши мумкин.