13-мавзу: Ўзбекистон ўрмонларида дарахтларни парвариш мақсадида кесиш

---

13-MAVZU: O‘ZBEKISTON O‘RMONLARIDA DARAXTLARNI 

PARVARISH MAQSADIDA KESISH. 

Reja:

 

1. Kurikxonalarda  O‘rmonni parvarish maqsadida kesish. 

2. Kurort mintakalaridagi O‘rmonlarni kesib parvarishlash. 

3. YAshil zonalarda O‘rmon kesib parvarishlash. 

 

 

Quriqxona, ilmiy ahamiyatga ega bo‘lgan O‘rmonlarda tabiiy yodgorliklarda 

daraxtlarni parvarishlab kesish ishlari olib borilmaydi. 

 

Milliy  va  tabiiy  O‘rmon  parklarida  O‘rmonni  kesish  individual  loyixalar 

asosida bajariladi. 

 

Kurort  zonalaridagi  O‘rmonlarda  parvarish  maqsadida  O‘rmonni  qisman 

kesish  yuqori  maxsulotlar,  yuqori  zichlik,  ko‘p  yashovchi,  chidamli,  ko‘p  turli 

daraxtzorlarda amalga oshiriladi. 

YAshil zonalar O‘rmonlari (O‘rmon parki qismi), shahar O‘rmonlari. 

O‘rmon  parklari  va  shahar  O‘rmonlarida  yuqori  rekreatsiya  yukiga  ega 

bo‘lgani;  rekreatsiya  va  muxitni himoya  kiluvchi  ahamiyatga  ega bo‘lgani uchun 

bu erda O‘rmon individual loyixa asosida kesiladi. 

O‘rmon  parkli  qismilarda  rekreatsiya  yukiga  qarab  O‘rmonni  kesish 

natijasida chidamli daraxtzor paydo bo‘ladi, u yuqori estetik sifatga ega bo‘ladi. 

Dam  olish  funksiyasini  bajarib  turuvchi  uchastkalarda  (dam  olish,  turistik 

marshro‘t  va  boshqalar)  har  xil  landshaftlar,  ular  kuyidagiga  almashlab  turiladi; 

ochik  landshaftlar-  yakka  o‘sib  turgan  daraxtlari  bilan;  yarim  ochik  landshaftlar-

kalinligi 0,3-0,5ga teng bo‘lgan daraxtzorlar, maydonda daraxtlar bir tekisda yoki 

guruh-guruh  bo‘lib  joylashadi;  yopiq  landshaftlar-shox  shabbalarining  kalinligi 

0,6-1,0 ga teng bo‘lgan daraxtzorlar. 

 

Bu  turdagi  O‘rmon  uchastkalarida  daraxtlarni  kesishdan  maqsad  -  bir 

yoshdagi daraxtzorlar har xil yoshdagi daraxtzorga aylantiriladi. 

 

Har xil O‘rmon parki landshaftlari uchun (yopiq va yarim ochik) uziga xos 

daraxtzorlar  turi  yoshiga,  tarkibiga,  shakli  yoki  ularni  birga  kushib  olib  bermok 

kerak bo‘ladi. 

 

YOpiq  landshaftlar  bir  pogonali  (yarusli)  bir  yoshli  daraxtzorlar  bo‘lib 

shakllanadi  va  ko‘p  pogonali  ham  bo‘lib  shakllanishi  mumkin,  yarim  ochik 

landshaftli  guruh-guruh  bo‘lib  joylashgan  daraxtlar  -  har  xil  yoshi  murakkab 

bo‘ladi.  Tarkibi  buyicha  ko‘pincha  aralash  turli  daraxtzorlar  bo‘ladi,  ammo  bir 

turdagi  daraxat  turlaridan  shakllanishi  mumkin  (  qora  qaragay,  pixta,  qaragay, 

archa, yongok va boshqa turlar). 

 

Maqsadli  landshaft  yoki  ularning  majmuasang  (kompleksi)  yaratish  uchun 

maxsus O‘rmonni kesish usullari qo‘llaniladi (shakllanish). 

 

YArim  ochikli  landshaft  yaxshi  drenaj  qilingan  tuproqlarda  shakllanadi,  bu 

erda asosan pastki shoxlari kesiladi. 

 

Ochik  landshaftlida  O‘rmonzor  yaxshi  drenaj  qilingan  tuproqlarda,  guruh-

guruh  kilib  ajratish  usuli  bilan  shakllanadi  -  amalda  kichik  maydonda  daraxtlar 

yalpi  ravishda  kesiladi,  maqsad  -maydoni  0,5ga  bo‘lgan  va  yakka  joylashgan 

daraxtlari  yoki  ularsiz  maydoni  shakl  lantirishdir.  Ochik  joylar  chegarasi  to‘g‘ri 

---

yoki  kiyshik  bo‘lishi  mumkin.  YAkka-yakka  xolda  eman,  juka,  zarang,  kayin, 

kayragoch va boshqa turlar qoldirilishi mumkin. 

Savollar: 

1.

 

Qaysi daraxtlarda yoritish maqsadida kesish ishlari ko‘proq olib beriladi? 

2.

 

Siraklatish maqsadida daraxtzorlarni kesishning asosiy maqsadi  nimadan?