13-мавзу рақамли ўлчов асбобларининг қЎлланиши

2-савол. РАҚАМЛИ ВОЛЬТМЕТРЛАР.

• 2-савол. РАҚАМЛИ ВОЛЬТМЕТРЛАР.
• Ўлчов асбоблари ичида рақамли вольметрлар (РВ) алоҳида ўрин тутади. Булар қуйидаги имкониятларни таъминлайди:
• - ўлчанилаётган кучланишларнинг кенг диапазонида (1 мкВ-1000 В) кичик ўлчаш хатолиги (0,01-0,1 %) билан ўлчаш;
• - ўлчанилаётган кучланишнинг қутбларини ва чегар-асини автоматик равишда танлаш;
• - ўлчов натижаларини рақамли кўринишда чиқариш; рақам босмалаш қурилмаси ёрдамида ҳужжатли қайд этиш;
• - электрон ҳисоблаш машиналари ва мураккаб ах-борот-ўлчов тизимларига ўлчов ахборотини киритиш имконини таъминлайди.
• Буларнинг ишлаш тезлиги бир секундда 2 тадан 5000 ўлчашгача бўлиб, кириш қаршилиги 107-109 Ом ни ташкил этади.

• РВ ишлаш тезлиги бир секундда 2 тадан 5000 ўлчашгача бўлиб, кириш қаршилиги 107-109 Ом ни ташкил этади.
• РВ ларнинг иш принципи асбобнинг санаб олиш тузилмасида рақамли шаклда намоён бўладиган ўзгармас ёки аста ўзгарадиган кучланишни кодга ўзгартиришдан иборат.
• Бундан келиб чиқиб, РВ нинг структура схемаси кириш қурилмаси КҚ, аналог-рақамли ўзгарткич АРЎ ва рақамли санаб олиш қурилмаси РСҚ дан таркиб топади.

• Кириш қурилмаси ўлчанилаётган кучланишнинг масштабини ўзгартиришга, ўзгарувчан кучланишни ўлчашда эса ўзгармасга айлантириш ва помехалардан фильтрлаш учун мўлжалланади.
• Кириш қурилмаси таркибида аттенюатор (кучланиш бўлувчи), кучайтиргич, паст частоталар фильтри ва қутблар қайта улагичи бўлиши мумкин.
• Рақамли вольтметрларнинг схематик ечими аналог-рақамли ўзгарткичнинг тури билан аниқланади. Кенг тарқалган бўлиб, код-, вақт-, частота-импульсли ўзгартиришли ва иккиланган интеграллаш усулидаги вольтметрлар ҳисобланади.

Рақамли вольтметрларнинг ишлаш принципи тўғрисида тасаввур қилиш учун мисол тариқасида код-импульсли ўзгартиришли (разрядлар бўйича кодлаш) рақамли вольтметрнинг ишлаш принципини характерловчи структура схемаси расмда келтирилган.

• Рақамли вольтметрларнинг ишлаш принципи тўғрисида тасаввур қилиш учун мисол тариқасида код-импульсли ўзгартиришли (разрядлар бўйича кодлаш) рақамли вольтметрнинг ишлаш принципини характерловчи структура схемаси расмда келтирилган.
• ЎЎ-ўлчов ўзгарткич; СҚ- солиштириш қурилмаси;
• ДК-дискрет компенсатор; НКМ –намунавий кучланиш манбаси;
• БҚ-бошқариш қурилмаси; РСҚ-рақамли санаш қурилмаси.

• Код - импульсли ўзгартиришли РВ лар хатолиги асосан солиштириш қурилмаси ва намунавий кучланишлар манбаининг барқарорлигига боғлиқ бўлади. Афзаллиги бўлиб тез ишлаши ва статик, динамик хатоликлари камайиши ҳисобланади.
• Вақт - импульсли ўзгартиришли РВ помехаларга бардошлиги паст бўлиб, афзаллиги соддалигидир.
• Помехалар таъсиридаги ўлчашларда частота - импульсли ўзгартиришли РВ ва иккиланган интегралли РВ лар қўлланилади, буларнинг хатолиги 0,05% дан кам , помехаларга нисбатан бардошлиги юқори, лекин тез ишлаши нисбатан кичик.