13-Mavzu: Qurilish mаsаlаlаrini еchishdа аmаliy dаsturiy tа’minоt

Maple 6 tizimining Windows operatsion muhitida joriy qilingan interfeysi haqida 

to‘xtalaylik. Tizim ishga tushurilgandan keyin 1–rasmda ko‘rsatilgan interfeys oynasi 

paydo bo‘ladi. 

Oyna olti qismdan tashkil topgan: 

o 

sarlavha; 

---

o 

asosiy menyular satri; 

  

 

Rasm 1. 

3. 

asosiy instrument(vosita)lar paneli; 

4.  kontekstli instrumentlar paneli; 

5.  ishchi varaqning maydoni; 

6.  holatlar satri. 

 

Sarlavhada Maple 6 tizimining belgisi va joriy ishchi varaq faylining nomi 

ko‘rsatiladi. 

Asosiy menyular satrining holati ishchi varaqqa aks ettirilgan hujjatning 

mazmuniga qarab o‘zgarib turadi. Ishchi varaqda grafik tasvirlangan bo‘lsa, u 

holda asosiy menyular satrining holati 2–rasmda tasvirlangan ko‘rinishda 

bo‘ladi. Agar ishchi varaqda ma’lumotlar maydoni tasvirlangan bo‘lsa, u 

vaqtda 1–rasmdagi standart ko‘rinishda bo‘ladi. Sichqoncha ko‘rsatkichini asosiy 

menyular satrining ixtiyoriy menyusiga keltirib chap knopkasi bosilsa, menyu 

faollashib, undagi komandalar yoki qismiy menyular ro‘yxatini ko‘rish mumkin. 

Menyular ro‘yxatidagi biror komandani sichqoncha yoki komandaning o‘ng 

tomonida ko‘rsatilgan tugmalar yordamida bajarish mumkin. 

Asosiy menyular satrining pastki qismida amalda tez-tez qo‘llanilib turiladigan 

komandalarga biriktirilgan knopkalar ko‘rsatilgan asosiy instrumentlar paneli 

joylashgan. Bu knopkalar sichqoncha yordamida faollashtirilsa, ularga 

biriktirilgan komandalar bajariladi. Panelning holati ishchi varaqdagi hujjatga 

bog‘liq emas. Bu panelning pastki qismida kontekstli instrumentlar paneli 

joylashgan. Kursor ishchi varaqning qanday qismida joylashganligiga va qanday 

ma’lumotni ko‘rsatib turishiga qarab, kontekstli instrumentlar panelining holati 

o‘zgarib turadi. Panelning besh xil holati mavjud: ikki o‘lchamli, uch o‘lchamli, 

animatsiyali grafiklar aks ettirilgan paytdagi holati va kursorni ishchi varaqning 

ma’lumot kiritish yoki chiqarish maydonida turishiga mos holatlari. Kursor 

---

ma’lumotlarni kiritish maydonida turgan bo‘lsa, kontekst menyuning holati 

komandalarni standart Maple 6 talqinida yoki standart matematik yozuvlar 

ko‘rinishida yozilishiga qarab o‘zgaradi. 1–rasmda kontekstli menyuning, 

komandalarni standart Maple 6 talqinida yoziladigan holatiga mos ko‘rinishi 

tasvirlangan. 

 

rasm 2. 

Maple 6 ning interfeysida bir nechta oynadagi ishchi varaqlar bilan ishlash va 

giperlavhalar yordamida ishchi varaqlarning biridan ikkinchisiga o‘tish 

mumkin. 

Interfeysning eng pastki qismida tizimning ishchi holatlari satri aks ettirilgan 

bo‘lib, unda joriy faylga va tizimga tegishli ma’lumotlar aks ettiriladi. 

Ish jarayonida ishchi varaqda aks ettirilgan ob’ektlar (grafik, komanda natijasini 

aks ettirish maydonidagi ma’lumot, kiritish maydonidagi komanda) larga mos 

kontekstli menyuni hosil qilish mumkin. Buning uchun sichqoncha 

ko‘rsatkichini kerakli ob’ektga keltirib, o‘ng knopkani bosish kerak. Kontekstli 

menyuda tanlangan ob’ktga qo‘llaniladigan komandalar ko‘rsatiladi.