13-mavzu: Jahon dinlari: buddizm va xristianlik va ulardagi ta’limiy- tarbiyaviy qarashlar

PAVLUSNING SIFATLARI 
Pavlusning maktublarida tartiblangan va “X.F.” kitobida zikr qilingan holatlari 
va so‘zlaridan uni ajratib turuvchi uchta sifati yaqqol ko‘zga tashlanadiki, bular uni 
masihiylikka da’vat qiluvchilarning yo‘lboshchisi bo‘lishiga olib bordi.
Birinchi sifati: U doimiy serharakat, charchamaydigan serquvvat va 
erinmaydigan shaxs bo‘lgan. 
Ikkinchi sifati: U pishiq, hiylasi o‘tkir, fikrlash doirasi kuchli, har ishni 
g‘oyatda o‘tkirlik bilan hal qiluvchi va ustalik bilan amalga oshiruvchi shaxs 
bo‘lgan. 
Uchinchi sifati: U ko‘pchilik qalbiga ta’sir qila oluvchi va ularning xohish-
istaklarini egallay oluvchi shaxs bo‘lgan. 
Pavel ana shu a’lo sifati va o‘tkir qudrati bilan masihiy da’vatchilarning mehr 
markazi bo‘lishga, o‘zining ra’y-fikrlarini masihiylarga farz etish va uni din qilib 

---

olishlariga, uning so‘zini hujjat qilib olishlari va Xudodan kelgan vahiy deb tan 
olishlariga erisha oldi. 
Pavlus ana shunday ajoyib sifatlari bilan do‘st Barnaboni Iso Masihni 
ko‘rganiga ishontira oldi va shogirdlar o‘rtasida birinchi darajani egallashga erishdi, 
vaholanki, u ularga fitna, balo va shaytonning hiylasi bo‘lib kelgandi. Ana shunday 
kuchli sifatlar bilan u havoriylarni uning o‘tmishini unutishlari va uni faqat yaxshi 
inson deb qabul qilishlariga erisha oldiki, hatto ko‘pchilik ichida uning so‘zini rad 
qila olmay qoldilar. Hatto borib-borib hozirgi masihiylik Pavel tabiatining 
ko‘chirmasiga aylandi qoldi. Dinlar borasida shug‘ullangan va undagi shaxslarning 
holatlari va tutgan mavqelarini biladigan kishilar gohi: “Qanday qilib bir dinga kofir 
bo‘lgan odam hech qanday turtkisiz bir yumalab shu dinga qattiq e’tiqod qilish 
holatiga o‘tib qoldi?” deb ajablanadilar. Bunga uncha ajablanmasa ham bo‘lar edi, 
qachonki bu kufrdan iymonga o‘tishning o‘zidangina iborat bo‘lsa. Chunki bunga 
misollar ko‘pdir. Lekin hammadan ajablanarlisi bir shaxsning bir dinga nisbatan 
mutlaq kufrdan, o‘zi kofirlik qilgan, qarshi chiqqan, dushmanlik qilgan xuddi shu 
dinga payg‘ambarlik darajasiga ko‘tarilishidir. Mana buning o‘xshashi ham, misoli 
ham ko‘rilmagan, bu narsa hech bir nabiy va rasulda sodir bo‘lmagan hodisadir. 
Mana masihiylar o‘zlari iymon keltirib rivoj qiladigan yahudiylar Tavroti, qadimgi 
Ahd kitoblaridan biror-bir payg‘ambarning hayotining avvalida vahiyni qabul 
qilishga tayyorgarligi bo‘lmay, ilhom ahlidan bo‘lishi uchun pokiza nafsli bo‘lmay 
elchilik vazifasiga tayinlanganini bizga zikr qila oladilarmi? Payg‘ambarlikdan 
ilgari uning alomati mavjud bo‘lmas ekan hech, bo‘lmasa unga qarama-qarshi turish 
sodir bo‘lmagan bo‘lishi kerak-ku! Lekin hayratomuz Pavlus o‘z zamonida bu 
taajjubni yengib, o‘zidan keyin masihiylarni unga so‘zsiz itoat etishga majbur qila 
oldi va uning so‘zlari, ra’y-fikrlari hamda ta’limotlarini o‘rganayotganlarida aqlni 
unutib qo‘yishlariga imkon topa oldi. 
Garchi Pavlusning zakovati va ustaligi ko‘pchilikning aql ko‘ziga parda tortgan 
bo‘lsada, masihiylar ichida uning so‘zlariga qarshi kuchli mulohaza bildirib inkor 
qiluvchi va botilga chaqiruvchi kishilar ham bo‘lgan. Ruhoniy Abdulahadning 
so‘zini keltiramiz: “Yangi ahd kitoblaridan 15 ta maktub ushbu Pavel) ismini o‘z 
ichiga oladi. Agar sen hozirgi masihiylikning haqiiqiy muassisi Pavlus desang 
hayratga o‘rin yo‘qdir. Benyamin urug‘idan, farziylar mazhabidan hamda 
zamonasining olimlaridan birinchi shogirdi bo‘lgan... Tarslik yigit Shoul, qaysiki u 
Iso nomini va unga ergashganlarni yer yuzida yo‘q qilib yuborish yo‘lida ijtihod 
qilgan, qaysiki o‘zining Nazaretlik dushmanini ya’ni Isoni) peshin payti osmondan 
tushgan nur atrofini yoritib yuborganda ko‘rgan bu yigit hidoyat topdi va Pavlus deb 
nomlandi. Ana u Isaviylik asosini qo‘ygan kishidir.