13 maruza. Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar. Reja

13.13-shakl

1. 
   b)
   

13.13-shakl

13.7. Shlisali birikmalar

Ushbu birikmalar tishli g‘ildirak bilan valning aylanish momenti kuchliroq bo‘lgan hollarda ishlatiladi. Buning uchun val bo‘ylab tish o‘yiladi (13.14,a-shakl). G‘ildirak teshigiga esa ularga mos ariqchalar ochiladi (13,14,b-shakl).
13.14,v-shaklda shlisali birikmaning chizmasi keltirilgan. Ish chizmalarida shlisali val, teshigi va ularning birikmasi shartli tasvirlanadi.
13.14,g,d,e-shaklda shlisali birikmalarda qo‘llaniladigan tishlarning turli profillari ko‘rsatilgan.



a) b)



v)



g) d) e)
13.14-shakl

13.8. Shponkali birikmalar

Aylanma harakatni valdan tishli g‘ildirakka yoki, aksincha, tishli g‘ildirakdan valga uzatish uchun shponkalardan foydalaniladi. Shponkalar ponasimon, prizmasimon, segmentsimon bo‘lishi mumkin. 13.15-shaklda g‘ildirak va valning shponka yordamida birikmasining tasviri berilgan.
Valda uning o‘qi bo‘ylab radiusi shponka segmentining radiusiga teng aylana segmenti ko‘rinishida ariqcha o‘yiladi (13.15,a-shakl).

a) b)

v) g)
13.15-shakl

a) b)

v)
13.16-shakl

Ariqcha o‘yig‘ining eni shponka eniga mos keladi. 13.15,b,v-shaklda ularni biriktirish va 13.15,g-shaklda esa segmentsimon shponkali birikmaning chizmasi ko‘rsatilgan.

Ponasimon shponkalardan o‘q bo‘ylab kuchni uzatish kerak bo‘lgan joylarda foydalaniladi.
13.16,a,b,v-shaklda ponasimon, prizmasimon va segmentsimon shponkali birikmalarning chizmalari keltirilgan.

13.9. Ajralmaydigan birikmalar

Quyida keng tarqalgan ajralmas birikmalarga to‘xtalib o‘tamiz.