13. Лекция кк этнологтя 2-к

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

22 

TEMA: Du`n`ya xaliqlarinin` klassifikatsiyasi 

JOBASI 

1.Du`n`ya xaliqlarinin` jaylasiwi, ta`biy-geografiyaliq jag`dayi.  

2. Du`n`ya xaliqlarinin` lingvistikaliq klassifikatsiyasi 

3. Du`n`ya xaliqlarinin` antropologiyaliq klassifikatsiyasi 

 

Du`n`ya  xaliqlarinin`  etologiyaliq  klassifikatsiyasi.  Etnologiya  pa`ninde:  geografiyaliq, 

lingvistikaliq,  antropologiyaliq  klassifikatsiyalar  bar.  Dunya  xaliqlari,  sonday-aq  xojaliq  ma`deniy 

tu`rlerine ha`m tariyxiy-etnografiyaliq oblastlarg`a bo`linip u`yreniledi. 

1) Geografiyaliq klassifikatsiyada xaliq jasaytug`in etnik aymakqa, qita yamasa onin` bo`limlerine 

tiykarg`i kewil bo`linedi. «Amerika xaliqlari», «Orta Aziya ha`m Qazaqstan xaliqlari» ha`m basqalar. 

Đ

nsan tarepinen turmis ushin o`zlestirilgen jerlerdin` qurg`aqliq qisimi «Oykumena»-dep ataladi. Jan`a 

jerlerdi o`zlestiriw menen xaliq saninin` o`sip bariwi ha`m basqalar insannin` jer ju`zindegi jan`adan-

jan`a  aymaqlardi  o`zlestiriwine  alip  keledi.  Ta`biyiy,  siyasiy,  sotsial-ekonomikaliq  sebepler  xaliq 

quraminin`  udayi  o`zgerip  turiwina  alip  keldi.  Misali  eramizdan  buring`i,  bir  neshe  min`  jilliqlarda 

Hindistannan  Đndoneziya  atawlarina  xaliqlardin`  ko`shiwleri    baslanip  bul  jerdegi  avstralo-veddoit 

xaliqlari  menen  aralasiw  ju`zege  kelgen.  Eramizdan  buring`i  bir  neshe  min`  jilliqlardin`  ortalarinda 

bolsa  hind-evropaliq  ariy  qa`qimleri  Hindistan  yarim  atawina  kirip  veddoidlardi  qublag`a  qaray 

jiljitadi.  

Etnik  o`zgesheliklerinen  ja`ne  biri    bir  aymaqta  uzaq  jasag`an  tu`rli  tilde  so`ylewshi    otiriqshilar 

uliwma xojaliq o`zgesheliklerin jaratadi. Kavkaz xaliqlarin bung`a misal etip keltiriwge boladi. Pa`nde 

uqsas (yamasa uliwma) ma`deniy-xojaliq turmis jaratilg`an olayatlar tarixiy-etnografiyaliq oblastlarga 

birlestiriledi.