13. 1§. Лойиҳани жойга кўчириш элементларини ҳисоблаш усуллари

13.12-шакл. Тўғри бурчакли координаталар усули.

Ўлчаш хатоларининг таъсири натижасида Р ва С нуқталар ўрнига жойда Р' ва С^' нуқталар белгиланади[6]. Нуқтани тўғри бурчакли координаталар усулида режалаш аниқлигига асосан координата орттирмаларини ўлчаб қўйишдаги йўл қўйиладиган хатолик ( m_x ва m_y ) ва тўғри бурчак ясаш хатолиги (m_) таъсир кўрсатади, яъни:

(13.17)
ёки
(13.18)
(13.18) ифодадан шундай хулосага келишимиз мумкинки, бу усулда нуқтани режалашда орттирма қиймати катта масофани тўр бўйлаб, кичик масофани эса перпендикуляр бўйлаб ўлчаб қўйиш керак.
Бурчак кесиштириш усули. Бу усул асосан кўприк қурилиши ҳамда гидротехник иншоотларни режалашда қўлланилади. Бурчак кесиштириш усулида лойиҳавий С нуқтанинг жойдаги ҳолати (13.13-шакл) 1 ва 2 нуқталардан ₁ ва ₂ бурчаклар ўлчанишидан ҳосил бўлган йўналишлар кесишиши орқали аниқланади.



13.13-шакл. Бурчак кесиштириш усули.

Режалаш бурчаклари ₁ ва ₂ томонлар дирекцион бурчаклари фарқи сифатида ҳисобланади. Дирекцион бурчаклар эса нуқталар лойиҳавий координаталари ёрдамида тескари геодезик масала ечиш натижасида ҳисобланади.

Створ кесиштириш усули.Бу усул билан жойда нуқтанинг ҳолати бинонинг қарама-қарши томонларида жойлашган иккита створни кесиштириш орқали аниқланади. Одатда, створлар теодолит ёрдамида берилади (13.14-шакл).
Створ кесиштириш усули асосан саноат иншоотлари ва турар-жой биноларини режалашда, қачонки створлар қурилиш ўқларига параллел бўлган ҳолларда қўлланилади.
Створ кесиштириш усулининг аниқлиги m- биринчи ва иккинчи створларни ясаш аниқликлари, бошланғич маълумот­лар хатолиги таъсири m_, ҳамда жойда топилган нуқтани белгилаш m_ф аниқлигига боғлиқ бўлади. Буни қуйидаги ифода орқали ёзиш мумкин:


(13.19)

Створларни барпо этишдаги асосий хатоларга теодолитни марказлаштириш хатоси (m_м), визир маркаларини редукциялаш (m_р), визирлаш хатолиги (m_в), қараш трубасининг фокус масофасини ўзгаришидаги йўл қўйиладиган хатолик m_ф, ташқи муҳит таъсири (m_т) хатоликлари киради[5].