13 – laboratoriya ishi yog’och materiallarning xossalarini o’rganish

13 – LABORATORIYA ISHI
Yog’och materiallarning xossalarini o’rganish
Yog’ochning tolalar bo’yicha siqilishga mustaxkamlik chegarasini aniqlash.


Ishlatiladigan asbob-uskunalar:go’niya, gidravlik press, quritish eksikatori, analitik tarozi, shtangentsirkulь.
SHu maqsadda ko’ndalang kesimi 20 X20 mm va tolalar yo’nalishdagi balandligi 30 mm bo’lgan to’g’ri burchakli prizma namunalar (15-rasm) tayyorlash kerak. Sinashdan oldin namunaning ko’ndalang kesim o’lchamlari (uzunligi bo’yicha o’rta qismidan) shtangentsirkulp yordamida 0,1 mm gacha aniqlikda o’lchanadi. Namuna ko’ndalang yuzasi bilan moslamaning sharnirli tayanchiga o’rnatiladi. So’ngra bu moslama sinash mashinasining kallaklari orasiga joylanib, yengil qisib maxkamlanadi. Sinash paytida namunaga ta’sir ko’rsatuvchi kuch bir tekisda oshirila borishi va butun sinash davrida minutiga 25000±5000 N ni tashkil etishi lozim. Sinash namuna yemirilgunga qadar, ya’ni kuch o’lchagich asbobning mili to’xtab, orqaga qayta boshlagunga qadar davom ettiriladi. Namuna yemirilgandan keyin darxol uning namlik darajasini aniqlash kerak, buning uchun butun namuna sinovdan o’tkaziladi. Vaqtni tejash maqsadida yog’ochning bundan oldingi sinovda aniqlangan namligidan foydalansa xam bo’ladi, chunki xar ikkala namuna bir xil sharoitda saqlanganligi tufayli ularning namligi bir-biridan farq qilmaydi.
SHu namlikdagi yog’ochning tolalar yo’nalishida siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi R_w quyidagi formula bo’yicha 0,5 MPa gacha aniqlikda xisoblab chiqariladi:
R_w=R_max/ab;
bu yerda R_max– eng katta kuch, N; a, b – namunaning ko’ndalang kesim o’lchamlari, mm.
Namligi standart namlikka (12 % ga) teng bo’lgan yog’ochning tolalar yo’nalishida siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi quyidagi formula yordamida 0,5 MPa gacha aniqlikda xisoblab chiqariladi:
R₁₂=R_w[1+(W-12)];
Bu yerda  - 1% namlikka to’g’ri keladigan koeffitsient, 0,04; R_w – namligi W ga, %, teng bo’lgan namunaning siqilishdagi mustaxkamlik chegarasi, MPa;