12–Mavzu: Metallarni qirqib ishlash asoslari. Mexanikaviy ishlov berish asoslari. Qirqib ishlashning sanoatdagi tutgan o‘rni. Usullari. Reja

. Keskich asosiy qirqish tig‘ining qiyalik burchagi . 

Keskich  cho‘kqisidan  utkazilgan  asosiy  tekislik  bilan  asosiy  qirqish  tig‘i  orasidagi 

burchakka  asosiy  qirqish  tig‘ining  qiyalik  burchagi  (

𝜆

)    deb  ataladi  va  qirqish  tekisligi  buylab 

o‘lchanadi .  

Agar cho‘qqi qirqish tig‘ining pastki nuqtasi bo‘lsa, qiyalik burchagi musbat hisoblanadi. 

Aks holda manfiy.  

Keskich geometriyasining kesish jarayoniga va ishlangan yuza sifatig‘a ta’siri .  

Oldingi burchak  :  

a)  Oldingi  burchak  kattalishishi  bilan  deformatsiya  kamayadi,  chunki  keskich 

o‘tkirlashadi,  kuch  kamayadi  .  Qirindi  chiqish  osonlashib,  energiya  sarfi  kamayadi  .  Ishlangan 

yuza sifati yaxshilanadi .  

b)  Lekin  keragidan  ko‘p 

   𝛾 

  ni  kattalashtirish  keskich  cho‘qqisi  mustahkamlngini 

pasaytiradi, issiqni o‘tkazish qobiliyati kamayib, keskich emirilishi oshib ketadi. CHo‘qqi kuyib 

ketadi yoki uqalanadi, sinadi .  

Qattiq  va  mo‘rt  materiallarni  kesishda 

 𝛾

  qiymati  kichikroq,  xatto,  manfiy  olinadi: 

keskich puxtaligi oshirish uchun. 

2. Asosiy orqa burchak:  

Umuman, 

𝛼

 mavjud keskichning asosiy orqa yuzasini ishlayotgan yuzaga ishqalinishdan 

saqlaydi:  keskich  yoyilishini  kamaytiradi.  Lekin  o‘ta  kattalashtirish 

𝛾

  ni  ko‘paytirishga 

o‘xshaydi  

3. Yordamchi orqa burchak.  

Yordamchi orqa yuzani ishlangan yuzaga ishqalinishdan asraydi.  

4. Plandagi asosiy burchak.  

a) Ishlangan yuza g‘adir – budurligigi ta’sir qiladi: kichiklashishi uni kamaytiradi.  

b) 

burchak  kichiklashishi  bilan  kuch  va  qirqish  harorati  pasayadi:  asosiy  qirqish 

tig‘ining aktiv qismi uzunligi ortadi, bu har bir tekislik birligi to‘g‘ri kelgani . Natijada keskich 

emirilishi kamayadi.  

v)  Lekin  kichiklashishi  bilan  zagatovka  o‘qiga  perpendiqo‘lyar  kuch  ko‘payib,  uni 

egilishi mumkin.  

g)  kichiklashishi  bilan  vibratsiya  paydo  bo‘lishi  mumkin,  bu  ishlangan  yuza  sifatiga 

pasaytiradi.  

ortadi, keskich emirilishi kamayadi.   

6. Asosiy qirqish tig‘ining qiyalik burchagi.  

kattalashishi bilan ishlayotgan yuza sifati pasayadi .  

Nazorat savollari. 

1. 

Mehnat unumi nimaga bog‘lik? 

2. 

Ung keskich deb qanday keskichga aytiladi? 

3. 

Keskichning oldingi burchagi qanday aniqlanadi? 

4. 

Keskichning asosiy qirqish tig‘i qanday aniqlanadi? 

5. 

Keskich burchaklarini rollari?