12-mavzu: yuksak usimliklar. (4 soat) Reja

Plaunsimonlar. Plaunlarning poyasi dixatomik ravishda shoxlanishi bilan boshqa sinflardan farq qiladi.Plaunsimonlarga uncha katta bo`lmagan ko`p yillik yashil o`tlar, poyasining uzunligi 1-3 metrgacha yetadigan yer bag`irlab o`sadigan o`simliklar kiradi. Plaunsimonlarda sporafit nasl ustun bo`ladi.
Jinssiz ko`payish sporalar yordamida , jinsli ko`p ayish jinsiy organlar yordamida bo`ladi. Plaunsimonlilarda oldin jinssiz , so`ngra jinsiy ko`payish bo`ladi. Moxlarda aksincha bo`ladi. O`simtalar bir uyli ikki jinsli yoki ikki uyli bir jinsli bo`lishi mumkin . otalanish protsessi yog`ingarchilik vaqtida bo`ladi. Otaslangan tuxum hujayradan jinssiz nasl- sporafit o`sib chiqadi. Sporafit – bu ildiz , poya, bargli haqiqy o`simlikdir. Jinssiz nasli – sporofitda sporangiya hujayralarining reduksiyon yo`lda bo`linishi natijasida sporalar hosil bo`ladi. Sporalar shamol yardamida tarqaladi. Agar sporalar bir xil bo`lsa undan ikki jinsli o`simta o`sib chiqadi. Sporalar har xil bo`lsa ikki uyli bir jinsli o`simta o`si chiqadi. Sporalar katta va kichik bo`lishi mumkin. Kichik sporalarni mikrospora, katta sporalarni makrospora deyiladi.
Mikrosporalar mikrosparangiyalarda makrosporalar esa makrosporalarda taraqqqiy etadi. Mikrosporadan otalik o`simtasi o`sib chiqadi. Bu otalik o`simtada anteridiyalar taraqqiy etadi. Makrosporadan onalik o`simtasi o`sib chiqadi. Unda arxegoniyalar taraqqiy etadi.
O`rmon qirqqulog`ining ildiz poyasidan gijja haydaydigan ekstrakt tayyorlanadi . qirqbo`g`imning poyasi siydik haydovchi dori sifatida ishlatiladi. Apteka plaunning sporasi detskaya pudra va pilyula tayyorlashda , bir-biriga yopishib qolmasliga uchun sporadan sepiladi. Og`ir sanoatda metallarni quyishda , qolipga sporasi solib qo`yiladi.