12-mavzu: Qurilish akustikasi vazifa va masalalari, uning fuqaro va sanoat binolari qurilishidagi o‘rni

Qurilish akustikasi vazifa va masalalari, uning fuqaro va sanoat binolari qurilishidagi o‘rni

Tabiatda inson xamma tomondan doimo tovushlar kushovida buladi. Tovushlarni eshitayotib, inson turli xil emotsional kechinmalar – xursandchilik, kurkuv, notinchlik va x.k. larni uzidan utkazishi mumkin. Tovush nutkning asosini tashkil etadi, ya’ni u insonlar uz aro mulokatining vositasidir.

Musiqa turli – tuman sezgi xissiyotlar tugdiradigan tovushlarning murakkab kompleksidan iborat. Va nixoyat tovushlarning shunday maxsus turi borki, u shovkin deb atalib, oxirgi 10 yillikda insoniyatning xafiga aylanmokda. SHovkin xavotirlikni yuzaga chikaradi, nutk va musikani eshitishni kiyinlashtiradi, ba’zi xollarda eshitmay kolish va boshka ba’zi kasalliklar sababchisiga aylanadi.

Shunday qilib, loyixachilar oldida qarama – qarshi 2 ta masala: birinchisi – nutq va musiqani eng yaxshi kabul kilishga sharoit yaratish bulsa, ikkinchisi shovkinlarni mumkin qadar kamaytirish vazifalari qo’yiladi.

Bu masalalarni xal kilish uchun arxitektorlar tovush va shovkinlarning fizik va fiziologik tomonlarini, territoriyada va xonalarda ularning tarkalish konuniyatlarini, shovkin man’balari xakida tafsilotlarni, tovush va shovkinni kuchaytirish va kamaytirishning arxitektura - rej–viy va konstruktiv uslublarini va bular xakida mavjud meyo’riy xujjatlarni bilishlari lozim buladi.

Xayotda xar xil turdagi tebranma va tulkin xarakatlari kup uchraydi: suv sirtidagi tulkin xarakati,radio tulkinlarini tarkalishi va boshkalar. Tovush bu – xavodagi, suvdagi va kattik jismlarda turli xil kurinishdagi tebranma xarakatdir. Xavo elastik xususiyatga ega. Xavo asosan sikilishga karshilik kursatadi; sikilgan xavo uziga xos prujina.SHunga kura xavo massa va inersiyaga ega. Xavoni elastiklik xususiyati va inersiyasi uz navbatida tusatdan xavoni zichligini uzgarishidan elastiklik tulkinlarini tarkatadi. Elekromagnit tebranishlardan farkli ravishda xavoni elastiklik tulkinlari tulkini tarkalish yunalishi buylab tarkaladi. Bunday tebranishlar buylama tebranishlar deb aytiladi. Tulkin xarakatining asosiy xarakteristikasidan biri bu tulkin uzunligidir. Tulkin uzunligi bitta dunglikdagi tulkinning ikki nuktasidagi masofa. YAna bitta xarakteristikasi tulkinning amplitudasidir. Bu tulkinning tebranietgan kismidan muvozanat xolatigacha bulgan

masofasidir. Bulardan tashkari tebranish jaraenida tebranish fazasi va fazalar siljishi xam katta axamiyatga ega. Fazalar siljishiga karab bitta sinusoida siljishidan boshka bir tebranishidagi sinusoidani farklash mumkin. Siljish fazasining ulchuv birligi bulib, burchak xizmat kiladi. Agar bu burchak 0 ga teng bulsa, bunda tebranish bitta fazada sodir buladi.

Tovush tulkinlari boshka tulkin xarakatlari singari tulkin uzunligi, tebranish chastatasi va tarkalish tezliklari bilan xarakterlanadi. Tovush tulkinlarini normal odam eshitish chastotasi 20da 20000 Gs atrofida buladi bunga mos ravishda tegishli tulkin uzunligi 17m dan 1,7sm gacha buladi. 20Gs chastotadan past bulgan tovush tebranishi infra tovush tebranish, 20000 Gs dan yukori bulgan tovush chastotasi esa ultra tovush tebranishi deyiladi. Tovush tulkini ma’lum bir tezlikda tarkaladi. Xavoda tovush tezligi kuyidagicha formulada topiladi: