12-mavzu. Daromadlarning taqsimlanishi, tengsizlik va qashshoqlik Reja

3. Mutlaq va nisbiy qashshoqlik, uning sabablari
Xalqaro doirada qashshoqlikning ikkita asosiy tasnifi mavjud:

Mutlaq qashshoqlik - bu asosiy turmush darajasini (oziq-ovqat, turar joy, uy-joy) saqlash uchun uy xo'jaliklarining daromadlari zarur darajadan past bo'lishidir. Bu holat turli mamlakatlar o'rtasida vaqt o'tishi bilan taqqoslash imkonini beradi.

Asosiy turmush darajasini saqlab qolish uchun zarur daraja nima ekanligi to'g'risida turli xil tushunchalar mavjud bo'ladi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti mutlaq qashshoqlikni quyidagicha ta'riflagan¹: "Insonning asosiy ehtiyojlaridan, shu jumladan oziq-ovqat, toza ichimlik suvi, sanitariya inshootlari, sog'liqni saqlash, boshpana, ta'lim va ma'lumotlardan mahrum bo'lish bilan tavsiflangan holat. Bu nafaqat daromadga, balki xizmatlardan foydalanish imkoniyatiga ham bog'liq ».

Mutlaq qashshoqlik doimiy real daromad darajasida o'rnatilishi mumkin, masalan, real daromad yiliga 500 dollar. Biroq, bu mamlakatlar o'rtasidagi turli xil turmush darajasini hisobga olish kerak edi. Nyu-Yorkda boshpana topish uchun 500 dollar yetarli emas, balki Afrikada. BMTning qashshoqlikka qarshi sammiti mamlakatlarni o'z o'lchovlarini ishlab chiqishga chaqirdi.

Shuningdek, vaqt o'tishi bilan «hayotning asosiy ehtiyojlari» tushunchalari o'zgarishi mumkin. O'n sakkizinchi asrda bu oziq-ovqat va boshpana bo'lishi mumkin, ammo zamonaviy G'arb iqtisodiyotida biz uni oziq-ovqat, boshpana, elektr energiyasi, ovqat tayyorlash, asosiy sog'liqni saqlash xizmatlaridan foydalanish imkoniyatlarini o'z ichiga olishi mumkin.

Jahon banki qashshoqlikni quyidagicha ta'riflaydi: "Qashshoqlik farovonlikdagi mahrumlik deb ataladi va ko'p jihatlarni o'z ichiga oladi. Bu kam daromadlarni va tirikchilik uchun zarur bo'lgan asosiy tovar va xizmatlarni munosib ravishda sotib ololmaslikni o'z ichiga oladi". Unga ko`ra, Qashshoqlik chegarasi – bu butun mamlakatlardagi qashshoqlikka qarshi qo'llanma berish uchun ishlatiladigan tushuncha. Dastlab kuniga $ 1 sifatida taqdim etilgan. 2015 yilda Jahon banki kambag'allik chegarasini kuniga 1,90 AQSh dollarigacha (PPP kurslaridan foydalangan holda) tikladi.