12-мa’ruza ekspluatsiya jarayonida quyosh energetikasi materiyallari degradatsiyasi Reja

12-МA’RUZA
Ekspluatsiya jarayonida quyosh energetikasi materiyallari degradatsiyasi
Reja:

1. 
   Quyosh nurlanish konsenteratorlari uchun materiyallar.
   
2. 
   Quyosh konsentiratori, konsentirator turlari
   
3. 
   Quyosh konsentiratorlarining ish prinsipi.
   

Quyosh nurlanishi konsentratorlari – quyosh nurlarini yo‘nalishini
o‘zgartirib ularni biror nur yutgichga tushiradigan optik tizimlardir.
Konsentratorlarni yasash uchun botiq ko‘zgular va linzalardan
foydalanish mumkin. Ammo texnologik va iqtisodiy nuqtai-nazardan
ko‘zgular linzalarga nisbatan ancha afzal hisoblanadi. Shu sababli ham
biz asosan ko‘zguli konsentratorlarga to‘xtalamiz (1-rasm).

1. 
   rasm. Quyosh nurlanishi konsentratorining ishlash sxemasi
   

Konsentrator sirtining quyosh nurlariga tik tekislikga proyeksiyasini
S_k, nur yutgich sirtini S_p va nurning konsentrator sirtidan oynaviy
qaytish koeffitsiyentini Royn bilan belgilaylik. S_k>S_p holda
konsentratsiyalash mavjud bo‘ladi. Bu holda nur yutgichdagi Yeqr o‘rtacha
oqim zichligi

ga teng bo‘ladi. Bundan, o‘lchamsiz o‘rtacha oqim zichligi yoki konsentratsiya
K quyidagicha bo‘ladi:

yoki (1) ni e’tiborga olsak,

Konsentratsiya tushunchasi nur yutgichdagi butun quyosh dog‘iga nisbatan
ishlatilganda S bilan, uning qismlariga nisbatan ishlatilganda K bilan belgilanishi kelishilgan. Konsentratorlarga oid hisoblash usullari geometrik optika va foto-metriya tushunchalariga asoslanadi. Konsentratorning konsentratsiyalash darajasi va fokal dog‘da hosil bo‘luvchi temperaturani hisoblash usullaridan biri optik-geometrik usul bo‘lib, unda dastlab energiyaning balans tenglamasiga murojaat qilinadi:
Ф_п = Ф_к · R_ойн (4)
Bu yerda, Ф_п va Ф_к – mos ravishda nur yutgich va konsentratorga tushuvchi
nur oqimi; Nur yutgich konsentratordan yo‘nalgan nur oqimini butkul
qabul qilib oladigan o‘lchamga ega deb qaraymiz. U holda asosiy
tenglama
C_m= Е_қр / E_қ∙ R_ойн. (5)

ko‘rinishda bo‘ladi. Bu usul asosida Еқр o‘rtacha oqim zichligi aniqlanadi

va konsentrator gabariti bilan nur yutgich orasidagi bog‘liqlik
o‘rnatiladi. Paraboloid konsentrator- yassi nur yutgich (nur yutgich
fokal tekislikda joylashgan) tizimi uchun (4) bog‘lanish ko‘rinishini
qarab chiqaylik.