12-боб. ҚУрилиш майдонида геодезик ишларни ташкилэтиш ва инженер-геодезик қидирув ишлари

12.7-§. Трассанинг бўйлама ва кўндаланг профилини тузиш


Трассанинг бўйлама профили иншоотни лойиҳалаш ва қуриш учун зарур бўлади. У миллиметрли қоғозга пикетлаш ва нивелирлаш журнали маълумотлари асосида тузилади.
Трасса профили ифодали (тушунарли) кўриниши учун вертикал масофа масштаби горизонтал масофамасштабидан 10 бараварйирикқилибтанланади. Турлииншоотларучунбўйламамасштабтурличақабулқилинади. Темирйўлларнилойиҳалашдапрофилмасштаби 1:10000 (горизонтал) ва 1:1000 (вертикал), автомобиль йўллариучун 1:5000 ва 1:500 вашаҳаркоммуникациялари (сув, газтаъми­нотитизими, канализациявабош.) учун 1:1000 ва 1:100 масштаб­лардатузилади.

ёки
(12.17)

бунда, трасса узунлиги км ҳисобида,

n – трассадаги станциялар сони.
Шартли горизонт чизиғининг отметкаси қилиб пикет ва оралиқ нуқталарининг энг кичик отметкасидан 10– 20 м га кичик бўлган бутун сон олинади (одатда жуфт сон). Сўнгра ҳар бир пикет ва оралиқ нуқтадан чиқарилган вертикал чизиқларда шкала ёрдамида пикет ва оралиқ нуқталарнинг отметкалари бўйича нуқталар белгиланади. Бу нуқталар бирин-кетин тўғри чизиқ билан бирлаштирилиб, трассанинг бўйлама профили ҳосил қилинади. Қайрилиш жойлари шартли равишда ёйлар билан ифодаланади ва қайрилиш ўнгга бўлса қавариқ юқорига, чапга қайрилиш бўлса қавариқ пастга қаратилади. Ёйларнинг чекка нуқталариданпер­пендикуляр туширилади, улар қайрилма боши ва қайрилма охирига мос бўлиши керак.
Трассанинг бўйлама ва кўндаланг профилини тузиш учун берилган геометрик нивелирлаш журнали ва пикетлаш дафтар­часидан фойдаланиб иншоот қуриладиган жойнинг ўқ чизиғини бўйлама ва кўндаланг профили чизилади. Бўйлама профилга лойиҳавий чизиқ ўтказилади.
Иш қуйидаги тартибда бажарилади.
1) Геометрик нивелирлаш журналини ишлаб чиқиш.
2) Пикетлаш дафтарчасини ишлаб чиқиш.
3) Горизонтал масофалар 1:2000, вертикал масофалар 1:200 бўлган маштабларда трассанинг бўйлама профилини чизиш.
4) Бўйлама профилида лойиҳавий чизиқ ўтказиш.
5) Горизонтал ҳамда вертикал масштаби 1:200 бўлган кўндаланг профиль чизиш.
6) Профилларини расмийлаштириш.
Бўйлама профиль чизиш.
Бўйлама профиль чизишда нивелирлаш журнали ва пикетлаш дафтарчасдан фойдаланилади, бунда горизонтал масофалар 1:2000вертикал масофалар 1:200 лик маштаблардан чизилади. Профиль одатда миллиметрли қоғозда чизилади ва барча ўлчамлари ўлчагичлар ёрдамида қўйилади.
Бошида профиль қаламда ингичка чизиқлар билан чизилади, профиль тўлиқ чизиб бўлингандан сўнг рангли (қора, қизил, кўк ёки яшил)тушлар билан расмийлаштирилади.