12 amaliy mashg’ulot Mavzu: I, I i, III, IV, VI,XI,XII juft bosh miya nervlari

 

Vaziyatli masalalar 

Vaziyatli masala 1 

Bemorda ko’z soqqasining lateral to’g’ri muskuli va yuqori qiyshiq muskulidan tashqari 

barcha muskullari falajlangan. Ko’zning parasimpatik innervatsiyasining buzilishi 

ko’zatilmayapti. Bu holatda qaysi nerv yoki nervlarning zararlanishi hakida taxmin qilish 

mumkin? Zararlanish joyini anatomik asoslasa bo’ladimi? 

Javob: Ko’z kosasidagi ko’z soqqasiga taalluqli muskullarni 3,4,6 juft bosh miya nervlari 

innervatsiya qiladi. Ko’zning lateral to’g’ri muskuli, yuqori qiyshiq muskuli 4 va 6 juft nervlar 

bilan innervatsiyalanadi. Bu ikki muskul falajlanmagan ekan,4,6 juft nervlarda patologik 

o’zgarish yo’q. 3 juft nerv qolayapti xolos, qolgan falajlangan muskullarni shu nerv innervatsiya 

qiladi. Ko’z qorachig’i sfinkteri va kiprikli tana muskullari innervatsiyasi saqlanib qolgan. Bu 

holatda ko’zni harakatlantiruvchi nervdan parasimpatik tolalar ajralib chiqqan joydan keyingi 

qismdan zararlangan. 

Vaziyatli masala 2 

Bemorda ko’z qorachig’i ichkari (medial) tomonga siljigan. Ko’z soqqasi (lateral) 

tomonga harakatlanmayapti. Qaysi nervni zararlanishiga taxmin qilsa bo’ladi? Anatomik izoh 

bering.  

Javob: Uzoqlashtiruvchi nervni. Bu nerv ko’z soqqasini lateral to’g’ri muskulini 

innervatsiya qiladi. Lateral to’g’ri muskul falajlanganda medial to’g’ri muskul tonusi ko’z 

qorachig’ini medial tomonga tortib ketadi. 

Vaziyatli masala 3 

Bemor ko’z qorachig’i kengayib ketgan va yorug’lik nuriga javob reaktsiyasini 

bermayapti. Bunday holatda qanday nerv tuzilmalarining zararlanishi to’g’risida fikr yuritish 

mumkin? Anatomik izoh bering. 

Javob: Bu holatda ko’z qorachig’i reflektsiyasining yo’qolganligi to’g’risida gap 

ketayapti. Uning afferent zvenosi to’r parda nerv elementlari, ko’ruv nervi, ko’ruv traktidan 

iborat. Efferent zvenosi ko’z qorachig’iga boruvchi yo’llardan- 3 juft nervning qo’shimcha 

o’zagi (Yakubovich)n.accessorius, nervning parasimpatik tolalaridan, kiprikli tugun va undan 

chikuvchi nerv tolalaridan iborat. Bizga berilgan vaziyatli masaladagi holatda refleks yoyining 

yuqorida sanalgan har qanday zvenosida o’zilish bo’lishi mumkin. Bu holatda o’rta miyadagi 

qo’shimcha o’zak (Yakubovich) zararlanganligi extimoli ko’proq. 

Vaziyatli masala 4 

---

Bemorda bosh miya shikastlanishidan so’ng, vaqt o’tgach tilning harakati buzilgani, 

tilning yarmini yassilangani va atrofiyalangani aniqlandi. Bu holatda qaysi nerv shikastlangan? 

Anatomik izoh bering.  

Javob: Til osti nervining shikastlanishi. SHu nerv til muskullarini innervatsiyalaydi. 

Keltirilgan simptomlar xuddi shu nervning shikastlanishiga xos.