12- mavzu: Yangilanayotgan O‘zbekiston: milliy tiklanishdan milliy yuksalish sari Reja

12- Mavzu: Yangilanayotgan O‘zbekiston: milliy tiklanishdan - milliy yuksalish sari
Reja:
1.“Rivojlanish”, “strategiya”, “konsepsiya” va “innovasion rivojlanish” tushunchalarining mazmun mohiyati va yondashuvlar.

2. “Yangi O’zbekiston” taraqqiyotining milliy modelini ishlab chiqilishi va hayotga tadbiq etilishi.

3.2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasi va unda belgilangan ustuvor yo‘nalishlar.
Milliy tiklanishning yangi bosqichi mamlakatimiz uchun oson bo‘lmagan geosiyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va huquqiy sharoitlarda sodir bo‘ldi. Ko‘pgina milliy va xorijiy ekspertlar ta’kidlaganidek, O‘zbekiston o‘zining zamonaviy tarixining ushbu muhim o‘tish bosqichida haqiqiy ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor mexanizmlarini joriy etish, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati samaradorligini tubdan oshirish, eng muhimi, haqiqiy xalq demokratiyasini tiklash uchun hal qiluvchi qadamlarga juda muhtoj edi. Fuqarolarning ijtimoiy, huquqiy va siyosiy faolligini uyg‘otish ham o‘ta muhim edi.

Mamlakatning yangi rahbari SH.Mirziyoev yillar davomida to‘planib kelgan muammolarning mohiyatini chuqur va batafsil bilgan holda xalqqa va dunyoga O‘zbekistonni tiklash va rivojlantirishning yangi siyosiy modelini taklif qildi. Mamlakat Prezidenti jamoat konsensusiga, konstruktivizm va pozitivizm tamoyillariga asoslangan holda mamlakatni rivojlantirishning yangi bosqichidagi milliy g‘oyani shakllantirdi.

O‘zbekiston Prezidenti murakkab va noaniq zamonaviy haqiqatning o‘sib borayotgan muammolariga o‘z vaqtida va samarali javob topishga muvaffaq bo‘ldi. Qisqa tarixiy davrda ushbu kursning asosiy natijasiga erishildi - xalq bunga ishondi.

So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilgan barcha yutuqlarni, yangiliklarni tahlil qilar ekanmiz, yangi siyosiy kursning muvaffaqiyati haqida bemalol gapirishimiz mumkin.

Bugun, bizda, buni katta g‘urur bilan e’lon qilish uchun barcha asoslar bor: bizning jasur va qat’iyatli xalqimiz, eng og‘ir sinovlarga qaramay, egilmas iroda ko‘rsatdi va tanlangan mustaqillik yo‘liga sodiq qoldi.

Hozirda O‘zbekiston o‘z taraqqiyotining yangi bosqichiga qadam qo‘ydi. Mamlakatni modernizatsiya qilish, inson huquq va erkinliklari, qonun ustuvorligini ta’minlash jarayonida O‘zbekistonning yangi, demokratik qiyofasi yaratilmoqda.

Bunda bizni harakatga keltiruvchi kuch - Harakatlar strategiyasi asosida qo‘yilgan -"Milliy tiklanishdan - milliy yuksalish sari" ustuvor g‘oyasidir.

Prezident SH.Mirziyoev ta’kidlaganidek: «Bugun qanday islohotlarni, qanday yangi loyihalarni amalga oshirishimizdan qat’i nazar, ularning barchasi biz uchun yagona, eng muhim maqsadga erishishga qaratilgan. Bu - ezgu va mehnatkash xalqimiz uchun munosib turmush sharoitlarini ta’minlash, vatandoshlar ishonchini oqlash, ularning barcha dolzarb muammolarini izchil hal qilishdan iboratdir. "

Mahalliy parlamentarizm asoslarining shakllanishi va rivojlanishi, Oliy Majlis, uning institutlarining an’anaviy faoliyatini takomillashtirish, eng muhimi, parlament nazorati samaradorligini kuchaytirish O‘zbekiston davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biri sifatida tan olingan.

Mamlakat Prezidentining siyosiy kursi mamlakat parlamenti faoliyatida yangi bilan nafas oldi. Aynan Prezidentning o‘z saylov okruglarida deputatlar faoliyatini kuchaytirish bo‘yicha tashabbuslarini amalga oshirish, deputat va saylovchilar o‘rtasida yaqin aloqalarni o‘rnatish mexanizmlarini joriy etish mamlakat parlamentiga fuqarolarni tashvishga solayotgan muammolar mohiyatini chuqur o‘rganishga, mamlakatning milliy manfaatlarini himoya qilish va ilgari surish asosida xalq manfaatlarining samarali o‘tkazuvchisi bo‘lishiga imkon berdi.

"Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida" gi qonunni, "Parlament nazorati to‘g‘risida" gi qonunni, shuningdek, 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini qabul qilish zamirida va undagi ustuvor yo‘nalishlarning birida Oliy Majlisning rolini yanada kuchaytirish vazifasi yotadi. Bu, demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda qonun ijodkorligi va parlament nazorati sohasidagi keng ko‘lamli islohotlarning mantiqiy davomi bo‘ldi.

Ayniqsa, 2017 yil 12 iyuldagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH.M.Mirziyoevning parlament a’zolari bilan uchrashuvdagi nutqida mamlakat parlamentini haqiqiy demokratiya maktabiga, islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisiga aylantirish zarurligi va Prezidentning 2017 yil 22 dekabrdagi Oliy Majlisga Murojaatnomasida ta’kidlangan mamlakatning ijtimoiy va siyosiy hayotidagi katta o‘zgarishlarga va yangiliklarga keng yo‘l ochib bergan parlamentning bugungi kun nuqtai nazaridan eng muhim vazifalari ta’kidlab o‘tildi.

2017 yil 12 iyuldagi Oliy Majlis palatalari a’zolari va xalq deputatlari mahalliy Kengashlari vakillari bilan uchrashuvi chog‘ida O‘zbekiston Prezidenti:"Mamlakatimiz parlamenti haqiqiy demokratiya maktabiga, islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisiga aylanishi kerak", dedi. Bu, parlamentimiz va davlat organlari vakillarining Qonunchilik palatasi faoliyatidagi keng ko‘lamli islohotlarda burilish nuqtasi bo‘ldi.

O‘zbekiston Prezidenti xalq va ularning saylangan vakillari bilan muloqotning prinsipial jihatdan yangi mexanizmini taklif qildi. 2017 yildan boshlab mamlakatning siyosiy hayotiga yangi demokratik institut - Prezidentning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga Murojaatnomasi kiritildi. Ushbu muassasa yuqori siyosiy va huquqiy ma’noga ega bo‘lgan samarali protseduraga aylandi, bu parlamentning mamlakat hayotidagi o‘rni va ahamiyatining chinakam o‘sishi uchun, O‘zbekistonni rivojlantirishning yangi siyosiy yo‘nalishining eng muhim ustuvor vazifalari to‘g‘risida jamoatchilik fikrini rivojlantirish uchun yangi imkoniyatlar yaratdi.

Aynan mamlakat Prezidentining Oliy Majlisga yillik xabarlarida belgilangan vazifalar milliy parlament, mamlakatning barcha deputatlik korpusi faoliyatini tubdan modernizatsiya qilish uchun asos bo‘ldi. Ushbu vazifalarga muvofiq, Oliy Majlis Qonunchilik palatasida qisqa vaqt ichida qonun chiqaruvchi, nazorat qiluvchi va tahliliy faoliyat sohasidagi ishlarni tashkil etishning sifat jihatidan yangi shakllari va usullari qayta ko‘rib chiqildi va joriy etildi.

Oliy Majlisning parlament faoliyatining asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha ish samaradorligini oshirishga qaratilgan yangi tarkibiy bo‘linmalari tuzildi. Demak, Oliy Majlis huzurida Qonunchilik muammolari va parlament tadqiqotlari instituti tashkil etilib, u deputatlik korpusi faoliyatini axborot-tahliliy qo‘llab-quvvatlash, mamlakat parlamenti faoliyati samaradorligini oshirishga hissa qo‘shadigan yangi ilg‘or texnika va texnologiyalarni joriy etishga ko‘maklashish uchun joriy etildi..

Parlament faoliyatini modernizatsiyalashga qaratilgan ushbu va boshqa chora-tadbirlar O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini amalga oshirishda uning rolini sezilarli darajada kuchaytirdi. Ushbu dasturiy hujjatni amalga oshirishda Oliy Majlis deputatlarining faol ishtirok etishi parlamentga xalq irodasining namoyandasi sifatida saylovchilarning tashvishlantirayotgan masalalarni, dolzarb loyihalarni amalga oshirishni ta’minlashga imkon berdi.

SHunday qilib, parlament va mahalliy hokimiyat organlari davlat rahbari tomonidan ishlab chiqilgan "Davlat organlariga odamlar emas, davlat idoralari xalqqa xizmat qilishi kerak" degan tezisni amalga oshirmoqda. Ushbu tezis qonun ijodkorligi faoliyatining butun tizimini modernizatsiya qilish asosida yotadi. So‘nggi uch yil davomida qabul qilingan me’yoriy-huquqiy hujjatlar davlat apparati faoliyatining yangi ustuvor yo‘nalishlarini bevosita o‘z ichiga oladi va odamlar oldida hisobot berish, barcha boshqaruv faoliyatining, birinchi navbatda, odamlarni tashvishga solayotgan dolzarb muammolarni hal qilishga qaratilgan.

Oliy Majlis vakolatlarini kengaytirish yo‘lidagi yana bir muhim qadam - bu Qonunchilik palatasi tomonidan davlat lavozimlariga nomzodlarni ko‘rib chiqish va tasdiqlash institutining joriy etilishi bo‘ldi. Parlament faoliyatining bunday shakllarining joriy etilishi hukumatning ochiqligi va hisobdorligini, fuqarolarning ijro hokimiyati organlari faoliyati to‘g‘risida xabardorlik darajasini sezilarli darajada oshirdi.

Bugungi kunda parlamentning quyi palatasidagi siyosiy partiyalar fraksiyalari respublika hukumati, vazirlar va boshqa davlat organlari rahbarlariga murojaat qilish huquqiga ega. Oliy Majlisning mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining dolzarb masalalari bo‘yicha Bosh vazirning hisobotlarini tinglash va muhokama qilish vakolatlarini konstitutsiyaviy ravishda mustahkamlanishi, shuningdek, vakillik parlamenti demokratiyasi tizimida siyosiy partiyalarning rolini oshirish uchun muhim ahamiyatga ega edi.

Natijada, so‘nggi besh yil ichida mamlakat Oliy Majlisi faoliyati sezilarli darajada faollashdi, 540 ta qonun loyihalari ko‘rib chiqildi. Bu 2010-2014 yillar davriga nisbatan 2 baravar ko‘p. Agar 2015 yilda atigi 11 ta yangi qonun qabul qilingan bo‘lsa, 2019 yilda 35 ta, ya’ni, bu ko‘rsatkich uch baravar oshdi.

Fuqarolarni tashvishga soladigan muammolarni aniqlash uchun uyma-uy yurish amaliyoti joriy etildi. SHunday qilib, faqat 2019 yilda deputatlar 8 mingdan ziyod uy xo‘jaliklarida, 3 mingdan ziyod ijtimoiy ob’ektlarda va 2 mingga yaqin ishlab chiqarish ob’ektlarida bo‘lib, deyarli 150 ming fuqarolar bilan uchrashuvlar o‘tkazdilar. Aholining muammolarini hal qilish maqsadida har oyning so‘nggi haftasida deputatlar o‘z saylov okruglariga tashrif buyuradigan tartib o‘rnatildi. Joylardagi ishlar holatini o‘rganish natijalari bo‘yicha ijro etuvchi hokimiyat organlari bilan birgalikda aniqlangan muammolarni bartaraf etish bo‘yicha tizimli ishlar yo‘lga qo‘yildi.

Samarali xalqaro munosabatlar siyosatini amalga oshirib, mamlakat parlamenti qisqa vaqt ichida ko‘plab nufuzli parlamentlararo tashkilotlarning faol ishtirokchisiga aylandi, masalan, parlamentlararo Ittifoq, MDHga a’zo davlatlarning parlamentlararo Assambleyasida O‘zbekiston parlamenti vakillari yuqori lavozimlarga tayinlandi.

Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi 2017 yildan beri EXHT Parlamentlararo Assambleyasining ishidagi ishtirokini qayta tikladi.

Quyi palataning xalqaro aloqalari sezilarli darajada kengaytirildi. SHunday qilib, agar 2015 yilda boshqa davlatlarning parlamentlari bilan hamkorlik qilish bo‘yicha 9 ta parlamentlararo guruhlar mavjud bo‘lsa, 2019 yilda ularning soni 28 taga etdi ( shu jumladan, Senat bilan birgalikda 24 ta guruh). Samarali xalqaro faoliyat tufayli o‘tgan davrda parlamentda 248 xorijiy delegatsiya qabul qilindi.

O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar va o‘zgartirishlar izchil va samarali. Ushbu o‘zgarishlarning dunyodagi, shu jumladan, jahon iqtisodiyoti kon’yunkturasidagi vaziyatning turli xil o‘zgarishlariga moslashishi katta ahamiyatga ega. Tanlangan taraqqiyot yo‘li haqiqatan ham jahon iqtisodiyotidagi inqirozdan keyingi sharoitda barqarorligi va hayotiyligini, rivojlanishining sustlashishini isbotladi, bu uning strategik asoslanishidan dalolat beradi.

2017-2021 yillarda 40 milliard dollarlik jami 649 investitsiya loyihasini taqdim etadigan tarmoq dasturlarini amalga oshirish rejalashtirilgan. Natijada, so‘nggi 5 yil ichida sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish 1,5 baravarga o‘sdi va uning YAIMdagi ulushi - 33,6 foizdan 36 foizgacha, qayta ishlash sanoatining ulushi - 80 foizdan 85 foizgacha ko‘tarildi.

Iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirish maqsadida mamlakat Prezidenti tomonidan 20 dan ortiq normativ hujjatlar qabul qilindi, tegishli qonun hujjatlariga o‘zgartishlar kiritildi, tadbirkorlik sub’ektlarini qo‘llab-quvvatlash uchun zarur shart-sharoitlar yaratildi.

Mamlakatimiz hududlarida xorijiy investitsiyalarning faol oqimi, eksportga yo‘naltirilgan mahsulotlar ishlab chiqarishni ko‘paytirish uchun qulay sharoitlar yaratish maqsadida erkin iqtisodiy zonalar tashkil etildi. Qisqa vaqt ichida Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Samarqand, Buxoro, Farg‘ona, Xorazm, Jizzax, Namangan, Sirdaryo, Surxondaryo va Toshkent viloyatlarida jami 11 ta erkin iqtisodiy zonalar tashkil etildi, bu hududlarning ishlab chiqarish va resurs salohiyatidan foydalanish geografiyasining kengayganligidan dalolat beradi.

Hozirda O‘zbekiston mahsulotlari "Made in Uzbekistan" savdo markalari ostida eksport qilinmoqda. Eksport geografiyasi doimiy ravishda kengayib bormoqda. SHunday qilib, faqatgina 2019 yilda eksport hajmi 9 milliard dollarni tashkil etdi. YAponiya, Koreya, Kuvayt, Ummon kabi bir qator mamlakatlarda savdo uylarini ochish bo‘yicha ishlar faol olib borilmoqda. SHu nuqtai nazardan, Afg‘oniston bilan "tahdidlar manbai" emas, balki imkoniyatlar manbai sifatida qaraladigan savdo aloqalari rivojlanib borayotganini ta’kidlash lozim. Biz mahalliy mahsulotlarning jahon bozorlariga chiqishini ta’minlash bo‘yicha rejalarimizni amalga oshirmoqdamiz.

Bugungi kunda O‘zbekistonda yaratilgan ilmiy-texnik salohiyatdan keng va samarali foydalanish, fundamental va amaliy ilm-fan yutuqlarini, ilm-fanni talab qiladigan texnologiyalarni keng tatbiq etish, yuqori malakali iqtidorli ilmiy kadrlar sonini ko‘paytirish asosida zamonaviy rivojlanish modelining o‘tish uchun zarur bo‘lgan barcha narsalar mavjud.

Muvozanatli investitsiya siyosati tufayli mamlakat 2019 yilda – “Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yili”da sezilarli natijalarga erishdi. Natijada, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar 4,2 milliard dollarni tashkil etdi, bu 2018 yilga nisbatan 3,7 baravar ko‘p. YAlpi ichki mahsulotga investitsiyalar ulushi esa 37 foizga etdi.

Mamlakatimiz birinchi marta xalqaro kredit reytingini oldi va jahon moliya bozorida 1 milliard dollarlik obligatsiyalarni muvaffaqiyatli joylashtirdi. So‘nggi 10 yil ichida birinchi marta Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining kredit xatarlari reytingida O‘zbekistonning mavqei yaxshilandi.

Energetika, neft va gaz sanoati, geologiya, transport, yo‘l qurilishi, qishloq va suv xo‘jaligi, ichimlik suvi ta’minoti, issiqlik ta’minoti va boshqa bir qator sohalarda chuqur tarkibiy o‘zgarishlar yuz berdi. Zamonaviylashtirish va raqobatbardoshlikni oshirish dasturlari 12 ta etakchi sanoat tarmoqlarida amalga oshirilmoqda. Natijada 2019 yilda iqtisodiy o‘sish sur’ati 5,6 foizni tashkil etdi. Sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 6,6 foizga, eksport 28 foizga o‘sdi. Oltin-valyuta zaxiralari 2,2 milliard dollarga oshdi va 28,6 milliard dollarga etdi.

Qishloq xo‘jaligida dehqonlarning qiziqishini oshirish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish va klasterli ishlab chiqarish tizimiga o‘tish bo‘yicha chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda. Ushbu yo‘nalishdagi ishlar davom etmoqda.

2019 yilda amalga oshirilgan islohotlar natijasida 93 mingta yangi tadbirkorlik sub’ektlari tashkil etildi, bu 2018 yilga nisbatan deyarli 2 baravar ko‘p demakdir.

Jahon bankining "Biznesni yuritish" reytingida biz 7 pog‘onaga ko‘tarilib, biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish bo‘yicha 190 mamlakat orasida 8-o‘rinni egalladik va eng yaxshi islohotchilar qatoriga kirdik.

2020 yilda 206 ta yangi yirik ishlab chiqarish quvvatlarini foydalanishga topshirish bilan 23 milliard dollar miqdoridagi investitsiyalar o‘zlashtirildi. Xususan, SHo‘rtan gaz-kimyo majmuasi asosida suyuq sintetik yoqilg‘i ishlab chiqarish quvvatlari, "Navoiyazot" aksiyadorlik jamiyatida azot kislotasi, ammiak va karbamid ishga tushiriladi. Toshkent metallurgiya zavodi, Toshkent metropolitenining Sirg‘ali filiali foydalanishga topshirildi, er usti halqa metrosining birinchi bosqichi qurilishi yakunlandi. 2020 yilda respublikada birgina sanoat sohasida umumiy qiymati 11 milliard dollar bo‘lgan loyihalar amalga oshirildi. Bunday yirik loyihalar haqida gapirganda, yangi qurilgan Toshkent metallurgiya zavodini alohida ta’kidlash lozim. Germaniya va Italiyaning zamonaviy texnologiyalari bilan jihozlangan va ekologik jihatdan qulay bo‘lgan ushbu korxona yiliga 500 ming tonna prokat ishlab chiqaradi.

O‘zbekistonda investorlarni qo‘llab-quvvatlash maqsadida soliqlarni qismlarga bo‘lib to‘lash, infratuzilmani yaratish xarajatlarini davlat tomonidan qisman qoplash mexanizmlari joriy etilmoqda. SHu bilan birga, daromad solig‘ini hisoblashda yangi texnologik uskunalarni sotib olish, yangi ob’ektlarni qurish va modernizatsiya qilish uchun xarajatlarni kamaytirish amaliyoti kengaytirildi.

Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlari kabi strategik korxonalarda yangi investitsiya loyihalari amalga oshirilmoqda va shu bilan birga, ushbu korxonalarni xalqaro moliya bozorining to‘laqonli ishtirokchilariga aylantirish ishlari olib borilmoqda.

"Navoiyazot" korxonasida yiliga 500 ming tonna nitrat kislota va 100 ming tonna polivinilxlorid ishlab chiqarish quvvatiga ega zavodlar, 2020 yil oxiriga qadar bu erda har yili 660 ming tonna ammiak va 577 ming tonna karbamid ishlab chiqaradigan zavodlar ishga tushiriladi. "Uzbekistan ZhTL" qurilayotgan zavod SHo‘rtan gaz-kimyo majmuasi tomonidan ishlab chiqarilgan metan asosida yiliga 1,5 million tonna sintetik yoqilg‘i ishlab chiqarishni tashkil etmoqda.

Olmaliq kon-metallurgiya kombinatida rangli va qimmatbaho metallarni ishlab chiqarishni uch baravar ko‘paytirish bo‘yicha loyihalar, shuningdek, neft, kimyo, elektrotexnika, qurilish materiallari, farmatsevtika, to‘qimachilik, charm va poyabzal va boshqa sohalarda boshqa o‘nlab yirik loyihalar amalga oshirilmoqda.

Iqtisodiy sohadagi bunday keng ko‘lamli islohotlar natijasida bizning xalqaro valyuta zaxiralarimiz qariyb 5,5 milliard dollarga oshdi va bugungi kunda ular 34 milliard dollarni tashkil etmoqda. SHubhasiz, bu bizning katta yutuqimiz.
Kuchli ijtimoiy siyosatni amalga oshirish O‘zbekiston milliy siyosatining eng muhim tamoyilidir. Bozor islohotlarining barcha bosqichlarida O‘zbekistonda davlatining ijtimoiy siyosati etarlicha keng doiradagi masalalarni, shu jumladan, aholi daromadlarini tartibga solish, ish bilan ta’minlash va yangi mehnat munosabatlarini shakllantirish, aholining ayrim toifalari va guruhlarini ijtimoiy himoya qilish va qo‘llab-quvvatlash, sog‘liqni saqlashni rivojlantirish, jismoniy tarbiya va sport, ta’lim kabilarni qamrab oladi.

Mamlakatimizda noyob ijtimoiy rivojlanish tizimi yaratilgan. “Obod qishloq” va “Obod mahalla”, “YOshlar - bizning kelajagimiz”, “Besh tashabbus” kabi dasturlarni amalga oshirishda faol ishtirok etib, xalqimiz yangicha fikrlay va ishlay boshlaydi. SHu tufayli yuzlab tuman, shahar va qishloqlarning qiyofasi tubdan o‘zgarib bormoqda.

Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalar, shuningdek, fuqarolarning xalq bilan muloqoti davomida kelib tushgan takliflari asosida ijtimoiy sohada biz quyidagi asosiy masalalarni hal qilishimiz kerak.

Birinchidan, O‘zbekistonda amal qilayotgan ijtimoiy himoya modeli umume’tirof etilgan xalqaro standartlarga va zamonaviy talablarga muvofiqligini ta’minlash kerak.

Ta’kidlash joizki, mamlakatimizda boquvchisini yo‘qotgan nogironlarni, ijtimoiy zaif va kam ta’minlangan oilalarni qo‘llab-quvvatlash, xususan, ularni arzon uy-joy bilan ta’minlashga alohida e’tibor qaratilmoqda.

Faqatgina 2019 yilda 21,500 dan ortiq oila arzon uy-joy oldi. "Obod qishloq" va "Obod mahalla" dasturlari doirasida 479 ta qishloq va ovullarda, shuningdek, 1,6 milliondan ziyod aholisi bo‘lgan 116 shahar mahallalarida keng ko‘lamli qurilish va obodonlashtirish ishlari amalga oshirildi. Ushbu maqsadlar uchun 6,1 trillion so‘m ajratildi, bu 2018 yilga nisbatan 1,5 trillion so‘mga ko‘pdir.

Qurilgan arzon va shinam uylarning soni - yakka tartibdagi uylar va ko‘p qavatli uylardagi kvartiralarning soni - 34700 tashkil etdi, shu jumladan, qishloq joylarda 17100, shaharlarda 17600, bu 2016 yilga nisbatan deyarli 3 baravar ko‘pdir. 214,2 ming yakka tartibdagi, 1182 ta ko‘p qavatli uylar ta’mirlanib, 378 ta ko‘p qavatli uylar obodonlashtirildi. Xususiy qurilish kompaniyalari tomonidan viloyatlar va Toshkent shaharlarida 18 mingga yaqin uylar, shuningdek, qishloq joylarda 4 mingta uylar qurilgan.

5000 ta kam ta’minlangan fuqarolar va uy-joy sharoitlarini yaxshilashga muhtoj oilalarni, shu jumladan, nogiron ayollarni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash maqsadida 2019 yilda ipoteka kreditlari bo‘yicha uy-joy sotib olish uchun dastlabki to‘lovlarni to‘lash uchun 116 milliard so‘mdan ortiq mablag‘ ajratildi. 2020 yilda esa shaharlardagi 16 mingta muhtoj oilalarga uy-joy uchun boshlang‘ich to‘lovni va ipoteka foizlarini to‘lash uchun esa byudjetdan 1 trillion so‘mga yaqin subsidiya ajratildi.

Mamlakatda amalga oshirilayotgan islohotlar xalqaro hamjamiyat tomonidan munosib baholanmoqda. Xususan, dunyodagi eng nufuzli nashrlardan biri bo‘lgan "Ekonomist" jurnali O‘zbekistonni 2019 yilgi islohotlar eng yuqori sur’atlarda amalga oshirgan yil davlati deb tan oldi.

Ijtimoiy infratuzilmani yaxshilashga katta e’tibor qaratilmoqda. SHunday qilib, 2019 yilda viloyatning 5476 kilometr uzunlikdagi ichki ko‘chalari ta’mirlandi va rekonstruksiya qilindi. Bundan tashqari, umumiy uzunligi 2458 kilometr bo‘lgan 36000 dan ortiq tungi ko‘chalar yoritilib, 21 ta aloqa tizimi takomillashtirildi. Xuddi shu yili aholiga transport xizmati ko‘rsatish tizimi ham takomillashtirildi, 556 avtostansiya qurildi, 46,3 milliard so‘mga 189 ta zamonaviy avtobus sotib olindi. Joriy yilda ichimlik suvi ta’minoti tizimini yaxshilash maqsadida 2219 km yangi tarmoqlar qurildi, 221 km suv inshootlari, 729 km suv ta’minoti tarmoqlari va 163 ta suv inshootlari rekonstruksiya qilindi. 361 milliard so‘mlik elektr va gaz ta’minoti tizimini takomillashtirish choralari ko‘rildi.

Birgina 2019 yilda 280 ta bolalar bog‘chasi, 510 ta maktab, 237 ta tibbiyot va 439 ta boshqa ijtimoiy ob’ektlarni qurish va ta’mirlash ishlari amalga oshirildi. Hammasi bo‘lib 2500 dan ortiq bozor infratuzilmasi ob’ektlari qurildi va ta’mirlandi.

Keyingi uch yil ichida yo‘llar qurilishiga 9,8 trillion so‘m, suv ta’minoti tarmoqlarini yotqizishga 4,6 trillion so‘m, elektr tarmoqlari qurilishiga 18,2 trillion, gaz ta’minotiga 1,2 trillion so‘m ajratiladi. Ushbu mablag‘ so‘nggi o‘n yilga nisbatan bir necha baravar ko‘p. SHu bilan birga, zamonaviy infratuzilmani yaratish va mavjud tizimlarni modernizatsiya qilish uchun 10 baravar ko‘proq mablag‘ kerak.

Respublikada sog‘liqni saqlash tizimini rivojlantirish, aholiga tibbiy xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish bo‘yicha islohotlar izchil davom ettirilmoqda.

Ma’lumki, bizning respublikamizda nafaqat tibbiyotni moliyalashtirishda, balki tibbiy yordamning mavjudligida ham farq bor. Ushbu muammolarni hal qilish uchun Prezident SH.Mirziyoev rahnamoligida 2017 yilda sog‘liqni saqlash sohasida keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirildi, bir qator huquqiy hujjatlar qabul qilindi. Ushbu hujjatlar paydo bo‘layotgan muammolarni bartaraf etishga, ularni hal qilishning eng yaxshi yo‘llarini topishga qaratilgan. Masalan, Prezidentning 2017 yil 16 martdagi "SHoshilinch tibbiy yordamni yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida" gi Farmoni ushbu tizimni isloh qilishning dastlabki bosqichi bo‘ldi.

Ushbu Farmon ijrosi doirasida bir qator dasturiy chora-tadbirlar amalga oshirildi, ular 1269 ta transport vositalarini sotib olishni, 240 ta ob’ektni kapital ta’mirlashni, tibbiyot muassasalarida tez tibbiy yordam podstansiyalarini yaratishni nazarda tutadi. Buxoro viloyatining Rometan tumanida qishloq vrachlik punktlarini optimallashtirish asosida 6 ta oilaviy poliklinika va 9 ta qishloq vrachlik punktlari tashkil etildi. Monitoring natijalariga ko‘ra, 2018 yil 1 fevral holatiga tibbiy asbob-uskunalar bilan jihozlangan avtomashinalar ajratildi, tez yordam podstansiyalari qurildi va dori-darmonlarga ikki baravar ko‘p mablag‘ ajratildi.

Tibbiyotni aholiga yaqinlashtirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 25 yanvarda qabul qilingan "SHoshilinch tibbiy yordam tizimini takomillashtirishni jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida" gi qarori qabul qilindi, bu bilan ushbu sohada amalga oshirilayotgan tub o‘zgarishlarning keyingi bosqichi boshlandi.

Natijada shoshilinch va tez tibbiy yordam tizimida tub o‘zgarishlar yuz bermoqda, zamonaviy elektron aloqa texnologiyalari joriy etilmoqda. Favqulodda yordam zamonaviy tibbiy asbob-uskunalar bilan jihozlanmoqda, yagona dispetcherlik xizmati, butun mamlakat bo‘ylab birlashgan kecha-kunduz telefon raqami joriy etildi, Call-markazlarni yaratish tizimni yangi bosqichga olib chiqmoqda. SHuningdek, xususiy sektor shoshilinch va shoshilinch tibbiy yordam tizimiga jalb qilingan bo‘lib, bundan buyon mulk shaklidan qat’iy nazar barcha tibbiyot tashkilotlarida shoshilinch tibbiy yordam bepul ko‘rsatiladi.

2020 yilda Toshkent shahridagi tez yordam stansiyalari, Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi, shuningdek, hududiy poliklinikalarning tez yordam stansiyalari negizida call-markazlar yaratilmoqda. 2019 yilda mintaqaviy podstansiyalarni Kol markazlariga ulash rejalashtirilgan.

Tadbirlar dasturi umumiy profil guruhlari 1200 ta jihozlash va 712 ta avtomashinani modernizatsiya qilishni nazarda tutadi. Barcha jamoalar GPS-navigatorlar va radioaloqa bilan ta’minlanadi. Portativ EKG apparatlari, ventilyatorlar va boshqalar xarid qilinadi.

Sog‘liqni saqlashni moliyalashtirish tizimini tubdan isloh qilish maqsadida 2019 yilda davlat tibbiyot muassasalari va aholini dori-darmon vositalari va tibbiy mahsulotlar bilan ta’minlash uchun 1,5 trillion so‘m ajratildi, ya’ni, o‘tgan yilga nisbatan 1,3 baravar ko‘p. 281 tibbiyot muassasasini qurish va ta’mirlash uchun 1,1 trillion so‘m mablag‘ ajratildi. SHu bilan birga, 17 ta ixtisoslashtirilgan ilmiy va amaliy tibbiyot markazlarida zamonaviy boshqaruv tizimi joriy etildi.

Mamlakat Konstitutsiyasida har bir insonning malakali tibbiy yordam olish huquqi mustahkamlangan. Ushbu muhim qoidaning amalda tatbiq etilishi millat genofondini saqlash, davlat va jamiyat taraqqiyotining kafolati hisoblanadi.

Keng qamrovli islohotlar natijasida mamlakatda umr ko‘rish davomiyligi 1990 yildagi 67 yoshdan 2017 yilda 74 yoshga etdi. Bolalar o‘limi 3 baravar kamaydi. Ushbu ko‘rsatkichlarni yanada yaxshilash imkoniyatlari mavjud.

Vaqt talablariga muvofiq xususiy tibbiyot muassasalarini rivojlantirish uchun juda ko‘p ishlar qilinmoqda. Birgina 2018 yilning o‘zida respublikada ularning 400 dan ortig‘i yaratildi.

Bir qator rivojlangan davlatlar qatoriga kirishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan O‘zbekiston ilm-fan, ta’lim va innovatsiyalarga tayanib, unga tezlashtirilgan islohotlar orqaligina erisha oladi. Buning uchun, avvalo, islohotlarning tashabbuskori rolini o‘ynaydigan, strategik qarashlarga, chuqur bilimlarga va yuqori malakalarga ega bo‘lgan, yangi shakllangan kadrlarni tarbiyalash zarur. SHuning uchun ham mamlakatda ta’limning barcha bosqichlarida - maktabgacha ta’limdan tortib to oliy ta’limgacha islohotlar boshlandi.

Xalq ta’limi tizimini rivojlantirish biz uchun milliy vazifa, milliy harakatga aylanmoqda. Donishmandlar aytganidek, bola tug‘ilishdan tarbiyalanadi. SHu sababli, mamlakatda ta’lim va tarbiyani isloh qilishning birinchi bo‘g‘ini - maktabgacha ta’limdan boshlandi.

2017 yildan 2019 yilgacha bo‘lgan davrda respublikada bolalar bog‘chalari soni 1400 taga ko‘payib, hozirgi kunda 6367 taga etdi. 2019 yilda davlat-xususiy sheriklik asosida tashkil etilgan bolalar bog‘chalari soni ikki baravar ko‘paydi, bugungi kunda ularning soni 568 tani tashkil qilmoqda.

2020 yilda maktabgacha ta’lim muassasalariga qamrab olish darajasi 60 foizga etdi. Ushbu maqsadlar uchun byudjetdan 1,8 trillion so‘m ajratildi. Mamlakatimizda birinchi marta bolalarni 6 yoshdan maktabga tayyorlash tizimi joriy etildi. Ushbu maqsadlar uchun byudjetdan 130 milliard so‘m ajratildi. Ushbu jarayonda xususiy maktabgacha ta’lim muassasalari ham ishtirok etadi.

2020 yilda maktab ta’limi tizimini isloh qilish, o‘qituvchilarning mehnat sharoitlarini yaxshilash bo‘yicha muhim ishlar amalga oshirildi. O‘qituvchilarning ish haqi asta-sekin o‘sib bormoqda, ularning ishini rag‘batlantirishning yangi mexanizmlari joriy etilmoqda. Dastlab, 11 yillik maktab tizimi tiklandi.

Ilg‘or xorijiy tajribani hisobga olgan holda, o‘quvchilarning individual qobiliyatlarini aniqlash nuqtai nazaridan xalq ta’limi sohasidagi ta’lim standartlari va o‘qitish uslublari qayta ko‘rib chiqildi. Farzandlarimizning iste’dodi va salohiyatini yoshligidanoq ro‘yobga chiqarish, ularning barkamol rivojlanishi uchun barcha sa’y-harakatlarini amalga oshirish, mavjud imkoniyatlarni ishga solgandagina, mamlakat buyuk ajdodlarimiz singari ko‘plab etuk shaxslarni tarbiyalashga qodir bo‘ladi.

"Biz uchun ta’lim va tarbiya eng muhim masala, bizning baxtimiz, hayotimiz va taqdirimiz uning echimiga bog‘liq", deb ta’kidlagan edi Abdulla Avloniy. Ushbu dono so‘z bugungi kunda har qachongidan ham dolzarbdir.

2020 yilda 1,7 trillion so‘mlik byudjet mablag‘lari hisobidan 36 ta yangi maktab qurildi, 211 ta maktab kapital ta’mirlandi. SHuningdek, 55 ta xususiy maktabni yaratish, ularning umumiy sonini 141 taga etkazish ko‘zda tutilgan.

2020 yilda byudjet xarajatlarini kamaytirish hisobiga maktablarni o‘quv mebellari va kompyuterlar bilan ta’minlash uchun qo‘shimcha 50 milliard so‘m ajratildi. Bunday ijobiy tajriba bizning amaliyotimizda birinchi marta qo‘llanilganligini alohida ta’kidlash lozim.

Faoliyatida aniq natijalarga erishgan, katta pedagogik mahoratga va tegishli malakaga ega o‘qituvchilar uchun progressiv ish haqi tizimi joriy etildi.

Maktab o‘quv dasturlari ilg‘or xorijiy tajribalar asosida takomillashtirildi, o‘quv yuki va o‘rganilayotgan fanlar qayta ko‘rib chiqildi, ular xalqaro standartlarga muvofiqlashtirildi, darsliklar va o‘quv adabiyotlarining sifati yaxshilandi.

YAqinda - 2021 yilda O‘zbekistonda maktab ta’limini baholash xalqaro tizimini joriy etishga tayyorgarlik ko‘rish uchun 348 ta asosiy maktablar aniqlandi, 6 mingdan ziyod o‘qituvchilarning malakasi oshirildi.

2020 yildan boshlab, butunlay yangi kasb-hunar ta’limi tizimi joriy etilmoqda, 340 ta kasb-hunar ta’limi, 147 ta kollej va 143 ta texnik maktab tashkil etiladi.

Tizimning keyingi bo‘g‘ini - oliy ta’lim sohasida katta islohotlar amalga oshirildi. Faqatgina 2018-2020 yillar mobaynida 43 ta yangi oliy o‘quv yurtlari, shu jumladan 28 ta mahalliy va 15 ta xorijiy universitetlarning filiallari ochildi, ularning umumiy soni 121 taga etdi. 2020 yilda bitta institut universitetga, ikkitasi filial institutga va bittasi oliy maktab – akademiyaga aylantirildi.

Kadrlar malakasining xalqaro mehnat bozori talablariga muvofiqligini ta’minlash maqsadida mamlakatda deyarli 9 mingta mutaxassislik bo‘yicha kadrlar tayyorlashga imkon beradigan Milliy malaka tizimi ishlab chiqildi.

Mamlakatda oliy ma’lumot olishga, o‘z-o‘zini rivojlantirishga intilgan va hayotini ilm bilan bog‘lashni istagan yoshlar uchun barcha sharoitlar yaratilgan. SHu munosabat bilan, maktab bitiruvchilarini oliy ma’lumot bilan qamrab olish 2020 yilda 25 foizga, kelajakda esa 50-60 foizgacha etkazildi.

CHet el tajribasi asosida oliy ta’lim standartlari takomillashtirildi, uning yo‘nalishlari va o‘rganilayotgan fanlarning tarkibi qayta ko‘rib chiqildi. Olingan mutaxassislik bilan bog‘liq bo‘lmagan fanlarning soni ikki baravarga qisqartirildi.

2020-2021 o‘quv yilidan boshlab birinchi bosqich talabalari oliy o‘quv yurtlarida kredit-modulli tizimga o‘tmoqdalar. 2020 yildan boshlab o‘qituvchilarni o‘qitishning 6 yo‘nalishi bo‘yicha 3 yillik o‘qish muddati belgilandi.

Oliy o‘quv yurtlariga bosqichma-bosqich akademik va moliyaviy mustaqillik beriladi. 10 ta universitet 2020 yilda o‘zini o‘zi moliyalashtirishga o‘tadi. Bundan tashqari, kamida 5 ta universitet tanlov asosida tanlab olingan va ularni o‘zgartirish xorijning etakchi universitetlari bilan birgalikda boshlanadi.

Mamlakatni rivojlantirish uchun zarur bo‘lgan etakchi xorijiy o‘quv markazlarida kadrlarni tayyorlash va malakasini oshirish uchun "El-yurt umidi" ("Mamlakat va xalqning umidi") jamg‘armasi tashkil etildi. 2020 yilda “El-yurt umidi” jamg‘armasi orqali 700 dan ortiq olimlar, professorlar va o‘qituvchilar ilmiy izlanishlar olib borish va o‘z malakalarini oshirish uchun xorijga jo‘natildi.

Mamlakatimizda madaniyat va san’at muassasalariga alohida e’tibor qaratilmoqda, ularning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash choralari ko‘rilmoqda. SHunday qilib, 2020 yilda byudjet mablag‘lari hisobidan 22 teatr va madaniyat muassasalarining binolari qad rostladi va rekonstruksiya qilindi. SHuningdek, davlat-xususiy sheriklik asosida 20 madaniyat va istirohat bog‘lari ochildi.

Mamlakat madaniy hayotida ham ulkan o‘zgarishlar yuz bermoqda. Birinchi Xalqaro maqom san’ati forumi SHahrisabzda, Baxshilik san’atining xalqaro festivali Termizda muvaffaqiyatli o‘tkazildi.

Samarqandda har ikki yilda bir marta bo‘lib o‘tadigan "SHarq taronalari" xalqaro musiqa festivali noyob klassik san’atimizni butun dunyoga namoyish etmoqda.

SHu bilan birga, 2019 yil sentyabr oyida birinchi marta Qo‘qonda Xalq amaliy amaliy san’ati festivali bo‘lib o‘tdi.

Ma’naviyat va ma’rifat sohasidagi bu ish vatanparvarlik tarbiyasi bilan uzviy bog‘liqdir, sharaf masalasidir. YUksak ma’naviyat va axloqqa ega bo‘lgan kishi, albatta, doimo Vatanga muhabbat bilan yashaydi. Axir, bunday yorqin insoniy fazilatlar

birinchi navbatda o‘z mamlakatiga fidokorona xizmat qilishda namoyon bo‘ladi

va odamlar.

Mavjud vaziyatni hisobga olgan holda, mamlakatimiz iqtisodiyotini jadal rivojlantirish va investitsiya jozibadorligini oshirish maqsadida biz soliq siyosatini takomillashtirish Kontseptsiyasini qabul qildik.

Uni tayyorlash uchun juda ko‘p ishlar qilindi. Kontseptsiya loyihasi mamlakatda ishbilarmon doiralar, xalqaro moliya institutlari va nufuzli ekspertlar ishtirokida keng va keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tdi.

Ushbu Kontseptsiya asosida davlatning soliq siyosatida muhim o‘zgarishlar qilinmoqda. Hozirgacha amal qilib kelayotgan daromad solig‘ining maksimal 22,5 foiz stavkasi o‘rniga jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkasi 12 foiz miqdorida joriy etildi va 8 foiz sug‘urta badallari bekor qilindi.

YAgona ijtimoiy to‘lovning yuqori stavkasi 25 foizdan 12 foizgacha pasaytirildi.

Byudjetdan tashqari pensiya jamg‘armasi, maqsadli yo‘l va ta’lim fondlariga 3,2 foiz miqdorida majburiy ajratmalar bekor qilindi.

Bojxona to‘lovlari stavkalari qayta ko‘rib chiqildi va bojlar hajmi deyarli 3500 turdagi tovarlarga qisqartirildi, 800 ga yaqin turdagi tovarlarga aktsiz solig‘i stavkalari pasaytirildi.

O‘zbekistonda ishlab chiqarilmaydigan va ishlab chiqarishni tashkil etish uchun chetdan olib kelinadigan xom ashyo, uskunalar va mashinalar davlat bojiga tortilmaydi.

Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati bo‘yicha rejali tekshirishlar bekor qilindi. 138 turdagi litsenziya va ruxsat olish uchun talablar soddalashtirildi, ulardan 42 tasi to‘liq bekor qilindi.

Turizmni jadal rivojlantirish, sohada ko‘rsatilayotgan xizmatlar sifatini yanada oshirish, hududlarning turistik salohiyatidan samarali foydalanish va ish o‘rinlari yaratish hamda yangi milliy sayyohlik mahsulotlarini shakllantirish bo‘yicha maqsadli ishlar davom etmoqda.

SHunday qilib, o‘tgan davr mobaynida O‘zbekiston ming yillik rivojlanishning global maqsadlari bilan uyg‘unlikda milliy rivojlanish maqsadlariga erishdi. SHu bilan birga, respublikaning eng muhim yutuqlari qatorida shuni ta’kidlash mumkinki, jahon iqtisodiyotining beqarorligi bilan bog‘liq barcha qiyinchiliklarga qaramay, O‘zbekiston rivojlanishning eng muhim maqsadlari: tarkibiy islohotlarga asoslangan iqtisodiy o‘sish va aholining barcha qatlamlari farovonligini oshirish o‘rtasidagi muvozanatni ta’minlashga muvaffaq bo‘ldi.