12- ma'ruza: Kasb tanlashga yo‘llashning psixologik mohiyati Reja

Tafakkur - narsa va hodisalarning umumiy xususiyatlarini, ular o‘rtasida 

mavjud bo‘lgan bog’lanishlar va munosabatlarni bilish jarayonidir. 

Test  –  sinaluvchini  tekshirish  jarayonida  maxus  qo'llaniladigan 

metodlardan  biri  bo'lib,  bu  metod  orqali  aniq  bir  psixologik  xususiyat 

aniqlanadi. 

 Tushuncha – narsa va hodisalarning muhim belgi va xususiyatlarini bitta 

so'z yoki so'zlar guruhi bilan ifodalashdan iborat tafakkurning mantiqiy shakli. 

 Tahlil  –  tafakkur  qilish  usuli,  bunda  murakkab  ob'ektlar  qismlarga 

bo'linib o'rganiladi. 

---

 Taqqoslash  –  narsa  va  xodisalar  o'rtasidagi  o'xshashlik  va  tafovutlarni 

aniqlashga asoslangan fikrlash operatsiyasi. 

Trening  –  mashq  qilmoq,  guruhlarda  muloqotning  samarali  tashkil  etish 

usuli  bo'lib,  shaxsning  muloqotga  o'rgatish  va  obro'li  bo'lishini  rivojlantirish 

maqsadida o'tkaziladi. 

 Temperament  –  shaxsning  individual-psixologik  xususiyatlari  majmui 

bo'lib,  u  kishida  faoliyat  va  xulq-atvorning  dinamik  va  emotsional  tomonlari 

bilan xarakterlanadi. 

Umumlashtirish  –  voqelikdagi  narsa  va  hodislarni  umumiy  va  muhim 

belgilariga qarab fikran birlashtirishdan iborat tafakkur jarayoni. 

Uyushganlik  -  guruh  a'zolarining  bir-birlarini  yaxshi  bilishlari,  bir-

birlarining dunyoqarashlari, hayotiy prinsiplari, qadriyatlarini anglashlari. 

 Ustanovka  –  yo'nalish,  kishining  tevarak-atrofdagi  odamlarga  va 

ob'ektlarga  nisbatan  qanday  munosabatda  bo'lish,  ularni  idrok  qilish,  ularga 

baho berish va ularga nisbatan harakatining tayyorlik holati. 

 Faoliyat  –  inson  ongi  va  tafakkuri  bilan  boshqariladigan,  undagi  turli 

tuman  ehtiyojlardan  kelib  chiqadigan,  hamda  olamni  va  o‘z-o‘zini  o‘zgartirish 

va takomillashtirishga qaratilgan o‘ziga xos faollik shaklidir. 

 Faollik  –  tirik  materiyaning  umumiy  xususiyati,  tevarak  muhit  bilan 

o'zaro ta'sirda bo'lishida namoyon bo'ladi. 

 Flegmatik  –  temperament  turlaridan  biri  bo'lib,  harakatlar  sekinligi, 

barqarorligi,  emotsional  holatlarning  tashqi  ko'rinishlari  kuchli  emasligida 

namoyon bo'ladi. 

 Xarakter  –  kishidagi  barqaror  psixik  xususiyatlarining  individual  birligi 

bo'lib,  shaxsning  mehnatga,  narsa  va  hodisalarga,  o'ziga  va  boshqa  kishilarga 

munosabatlarida namoyon bo'ladi. 

 Xarakter  -  kishining  voqelikka  bo’lgan  munosabatlarini  ifodalovchi  va 

uning  axloqi  hamda  xatti-harakatlarida  namoyon  bo‘luvchi  barqaror  psixik 

xossalarning individual tarzda birga qushilishidir. 

 Harakat  –  maqsadga  muvofiq  yo'naltirilib,  ongli  ravishda  amalga 

oshiriladigan  harakatlar  yig'indisi.  Harakat  ongli  faoliyatning  tarkibiy  qismlari 

va motivlaridan biridir. 

 Xulosa chiqarish – tafakkurning mantiqiy shakllaridan bo'lib, bir qancha 

hukmlar asosida ma'lum xulosa chiqariladi. Xulosa chiqarish induktiv, deduktiv 

va analogik turlarga ajratiladi. 

 Xolerik – temperament turi bo'lib, xissiyot jo'shqinligi, kayfiyatning tezda 

o'zgarishi,  hissiyotning  muvozanatsizligi  va  umuman  harakatchanligi  bilan 

ajralib turishi xosdir. 

 Shaxs  –  ijtimoiy  munosabatlarga  kiruvchi  va  ongli  faoliyat  bilan 

shug'ullanuvchi betakror odam.