11,1 Obyektga mo‘ljallangan yondashuv tarixi

14.2Satr sinf sifatida
String turi. Satrlar bilan ishlash uchun standart kutubxonaga kiruvchi string sinfidan foydalanish qulay.
Bu turdan foydalanish uchun quyidagi sarlavhali faylni ulash lozim: #include
Satrlarni ta'riflashga misollar:
string st("BAHO \n"); //simvollar satri bilan initsiallash string st2; // bo’sh satr
string st3(st); shu turdagi o’zgaruvchi bilan initsiallash
Satrlar ustida amallar. Satrlar ustida quyidagi amallar aniqlangan:

• 
  qiymat berish (=);
  
• 
  ikki amal ekvivalentligini tekshirish uchun (= =) va (!=);
  
• 
  konkatenatsiya yoki satrlarni ulash (+);
  
• 
  qiymat berib qo‘shish amali (+=);
  
• 
  indeks olish ([]).
  

Usullar. Satr uzunligini aniqlash uchun size() funksiyasidan foy­dalaniladi (uzunlik tugallovchi simvolni hisobga olmaydi). cout « "uzunlik" « st « « st.size();
Maxsus empty() usuli agar satr bo‘sh bo'lsa true qaytaradi, aks holda false qaytaradi:
if (st.emptyO) // to'g'ri: bo‘sh Misol:
#include < iostream > using namespace std; int main() {
string str("fa.disney.com"); int size = str.size();
for (int ix = 0; ix
}
Misol. Struktura ta'rifi va initsializatsivasida string turidan foy­dalanish.
#include < iostream > using namespace std; struct Student {
string name; int kurs; float rating;
};
void Student_show(Student a)
{
cout «name «endl; cout« kurs « endl; cout« rating « endl;
}
int main() {
Student s = {"Mahmudov", 1, 3.5};
Student_show(s); return 0;
Satrli maydonga misol. Keyingi misolda satrli maydon string tuiidagi o'zgaruvchi sifatida beriladi.
#include < iostream >
#include
using namespace std; class employee {
public:
employee(string, long, float); void show_employee(void); int change_salary(float); long get_id(void); private: string name; long emplovee_id; float salary;
}; .
employee::employee(string name, long employee_id, float salary)
{
employee::name = name; employee::employee_id = employee_id;
if (salary <50000.0) employee::salarv=salary; else
employeexsalary^O.O;
}
void employee: :show_employee(void)
{
cout« "Ism:" « name « endl;
cout« "Nomer:" « employee_id « endl;
cout« "Maosh:" « salary « endl;
}
int main()
{ employee worker("Happy Jamsa", 101, 10101.0);
worker.show_employee();
return 0;
}
Natija:
Ism: Happy Jamsa Nomer: 101 Maosh: 10101
14.3.Sinflar do‘stlari
Bir sinf ikkinchi sinfning umumiy usullaridan foydalanishi mumkin. Masalan, bir sinf obyektlari massivlari bilan ishlovchi funksiyalarni ik­kinchi sinf oshkor statik usullari sifatida ta’riflash mumkin.
#include < iostream > using namespace std; class goods {
string name; long price; float percent; public:
goods(){};
goods(string name, long price, float percent)
{
goods:: name = name; goods:: price=price; goods:: percent=percent;
} * void print()
{
cout «name «endl; cout «price; cout «percent;
}; };
class arraygoods {
public:
static void all_input(struct goods a[], int n)
{
string name;
long price;
float percent;
for(int i=0; i
cin» name » price» percent;
a[i]=goods(name, price, percent);
}
};
static void all_print(struct goods a[], int n)
{
for(int i = 0; i
}; };
int main()
{
goods a[J = {goods("smit", 34, 0.5), goodsfbobbi", 45, 0.7), goods("pit", 56, 0.8)}; arrav_goods::all_print(a, 3); array_goods::all_input(a, 3); array_goods::all_print(a, 3); return 0;
}
Sinf do‘stlari ta’rifi. Sinfning komponentalariga murojaat qilishning yana bir usuli dostona funksiyalardan foydalanishdir. Sinfning dostona funksiyasi deb shu sinfga tegishli boimagan, lekin shu sinfning himoyalangan komponentlariga murojaat qilish huquqiga ega boigan funksiyalarga aytiladi. Funksiya dostona boiishi uchun sinf tanasida friend spetsifikatori bilan ta’riflanishi lozim.
Do‘stona funksiyani ta'riflash: friend < funksiya prototipi >
Do'stona funksiyalardan foydalanish xususiyatlari quyidagilar:
Do'stona funksiya murojaat qilinganda this ko‘rsatkichiga ega boimaydi.
Sinf obyektlari dostona funksiyaga parametrlari orqali uzatilishi lozim.
Do‘stona funksiya sinf komponentasi boimagani uchun unga tanlov amalini qo‘llab bo‘lmaydi:
Sinf obyekti.funksiya nomi va Obyektga_ko‘rsatkich-funksiya nomi. Do’stona funksiyaga murojaat spetsifikatorlari (public, protected, pri­vate) qo’llanmaydi.
Do‘stona funksiya prototipining sinf usulida joylashtirilishining farqi yo‘q.
Do'stona funksiyalar mexanizmi sinflar orasidagi aloqani soddalashti- rishga imkon beradi. Sinflardan berkitilgan komponentalariga murojaat qilish uchungina kiritilgan funksiyalarni olib tashlash mumkin.
Misol tariqasida «sohadagi nuqta» va «sohadagi chiziq» sinflari uchun dostona funksiyani qarab chiqamiz. Sohadagi nuqta sinfiga, (x, y) koordina- talarini aniqlovchi komponentalar kiradi. Sohadagi chiziq sinfining kompo- nentalari chiziqning umumiy tenglamasi A*x + B*y + C = 0 koeffitsiyentlari А, В, C.
Quyidagi dasturda ikkala sinf uchun dostona bo’ Igan nuqtadan chiziqqa- cha masofani hisoblashga imkon beradigan funksiya kiritilgan. ftinclude class line; class point {