Neyrotrofik o’zgerisler. Arqa miy travmatik keselliklerinde 16dan 53%geshe jag’daylarda u’lken
buwinlar tarawinda geterotropik su’yeniw gu’zetiledi. Olar nawqasti aktiv tiklew ushin u’lken tosiq
esaplanadi.
Arqa miy travmatik keselligin emlew rejelestirilip atirg’anda spondilografiya , omirtqa kanalin
punkciya qiliw ( likvordinamik sinamalar o’tkeriw), ayrimlarda mielografiya ya’ki venospondilografiya,
kompyuter tomografiyasi a’melge asiriladi.
OMIRTQA BAG”ANASININ” ASQING’AN JARAQATLANIWINDA XIRURGIK EMLEW
PRINCIPLERI
Arqa miy jaraqatlang’anda awirlasaberetug’in spinal awiriwdin’ sebeplerinen biri jaraqatlang’an
omirtqa segmentinin’ deformaciyasi ha’m turaqsizlig’idur. Omirtqa kanalinda su’yek bo’leklerinin’ barlig’I ,
arqa miy ha’m onin’ qan tamirlarin ezip, oshaqtan sirtta destruktiv o’zgerislerge , kistalar payda boliwi, arqa
miy toqimasinin’ glial aylaniwina ( anatomic o’zgeriwine shekem) alip keliwi mu’mkin. En’ ko’p bul
ha’diyseler omirtqa bag’anasinin’ moyin ha’m ko’kirek bel tarawlarinda gu’zetiledi. Ko’kirek tarawinda
turaqsizliq a’melde ushiramaydi.
Xirurgik usil tan’lanip atirg’anda omirtqa bag’anasinin’ moyin bo’limi jaraqatlaniwi nizamliqlarin
esapqa aliw kerek.
Moyin tarawina sagittal ju’zede etken ta’sir tayanish-baylam apparatin jaraqatlasa, oni turaqsiz
dep bahalaw kerek, sebebi bul
Jaraqatlaniw arqa miy travmatik keselliginin’ jaqin ha’m uzaq da’wirlerde gu’zetiletug’in morfologik
o’zgerislerdi shuqirlastirip jiberedi, klinikada rawajlaniwshi kistoz degeneraciya oshaq u’sti belgilerin payda
etedi.
2.
Shiqqanda, sinip-shiqqanda ha’m omirtqa denelerinin’ ezilip siniwinda eziwshi factor sipatinda
jiljig’an omirtqa ya’ki omirtqa kanalinin’ deformaciyalang’an bo’limi ha’m su’yek bo’lekleri esaplanadi, olar
arqa miydi aldinnan ezedi.
3.
Araliq da’wirde bul faktorlar alding’I spinal ha’m tutam arteriyalarin jaraqatlaydi, arqa miyde qan
aylaniwdin’ buziliwi bolsa o’z na’wbetinde ishemik bosliqlardin’ payda boliwina alip keledi.
Solay etip, arqa miy jaraqatlaniwinin’ o’tkir da’wirinde tekseriwlerge tiykarlanip eki tu’rli operaciya
o’tkeriw mu’mkin: arqadan barilip (laminektomiya) ha’m aldinnan ashilip jiljig’an omirtqa denesin alip
taslaw.
Omirtqa bag’anasinin’ aqibetleri jaraqatlaniwinda tezlik penen alding’I dekompressiya operaciyasi ushin
to’mendegiler absolyut qarsi ko’rsetpeler esaplanadi: a) eger nawqasta miy stvoli jaraqatlaniwi belgileri
bolip, ol arqa miydin’ funkcional u’ziliwi menen qosilip kelse; b) klinikasinda aniq orayliq medullyar
sindrom aniqlansa , biraq roentgen tekseriwlerinde omirtqa bag’anasi moyin bo’liminde jaraqatlaniw
belgileri joq (“roentgen belgilersiz klinik ko’rinis”), bul jag’dayg’a a’dette giperektenzion jaraqatlaniw
mexanizmi alip keledi.
Qistawli xirurgik procedurag’a (muolaja) salistirmali ko’rsetpe bolip, nevrologik belgilerdin’ tez (bir neshe
saat dawaminda) regressiya- arqag’a qaytiwi esaplanadi.
Arqa miy travmatik keselliginde ko’kirek-bel tarawinda ashiq jol menen saling’anda ha’m
bekkemlengende waziypa usilar menen juwmaqlanbaydi, ba’lki ko’rsetpege ko’re omirtqa kanali reviziya
qilinadi , ishindegi ag’zalarda proceduralar o’tkeriledi (tutamlar tiklenedi, miy detriti alip taslanadi).
Xarrington distraktori ya’ki tu’rli metal plastinalar menen omirtqa bag’anasinin’ bekkemligin tiklew
mu’mkin. Sim menen qatiriw natuwri procedura esaplanadi, sebebi erte u’zilip ketiwi mu’mkin ha’m
uliwma, omirtqa bag’anasinin’ bekkem turaqlilig’in ta’miyinley almaydi.
Eger ga’p miydin’ ko’kirek ha’m beldin’ juwanlasqan bo’limi haqqinda barar eken, toliq dekompressiya
ushin tezlik penen laminektomiya qiliw, miy detritlarin juwip taslaw, arqa miydi qunt penen reviziya qiliw, at
quyrig’I dizimshelerinin’ anatomic pu’tinligi buzilg’an bolsa tigiw lazim.
Jaraqatlaniwdan keying uzaq mu’ddetlerde qilinatug’in xirurgik proceduralardin’ o’zine ta’nligi sonnan
ibarat, onda ken’ ha’m radikal laminektomiya omirtqa bag’anasinin’ ha’r qanday
Tarawinda qilina beredi. Operaciya maqseti arqa miydi ezip atirg’an ha’m qitiqlap atirg’an
barliq sebeplerdi joq etiw, likvor aylaniwin tiklew. Bunin’ ushin barliq shandiqlar qirqiladi,
miy ishindegi kistalar ashiladi ha’m arqa miy mobilizaciya (safarbar) qilinadi.
Jaraqatlaniwdan keying uzaq da’wirde arqa miy ha’m onin’ dizimshelerinde qilinatug’in
ha’r qanday operaciya, qag’iyda boyinsha meningomieloradikuloliz arqa miydi safarbar etip ,
onin’ aylanbasindag’i pitispeler ha’m miy menen qatti perde ha’mde su’yekler arasindag’i
shandiqlardan ajiratsa (xalos qilsa) , jaqsi na’tiyje beredi. Bul waziypani sheshiw optic
u’lkenlestiriw ha’m mikroxirurgik instrumentler isletilse, birqansha an’sat ko’shedi.
