11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

3-savolga javob:
Rasmga izoh 
Uglerodning aylanishi
. Uglerod barcha organik birikmalar hamda atmosferadagi karbonat angidrid gazi
tarkibiga kiruvchi muhim biogen elementdir. Fotosintez jarayoni uglerodning anorganik moddalardan
organik moddalarga tabiiy holda o‘tishidir. Uglerodning b
ir qismi tirik ogranizmlar tomonidan nafas olish
jarayonida va mikroorganizmlar tomonidan organik moddalarni parchalanishi natijasida karbonat angidrid
shaklida atmosferaga
qaytariladi. Fotosintez jarayonida o‘simliklar o‘zlashtirgan
uglerod organik birikma 
shaklida hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadi. Undan tashqari, korall poliplari, molluskalar uglerod 
birikmalaridan o‘z skeleti va chig‘anoqlarini hosil qilishda foydalanadi. Bu organizmlar nobud bo‘lgach,
ularning qoldiqla
ridan ohaktosh yotqiziqlari hosil bo‘ladi. Shu tarzda uglerod ma’lum muddatga davriy
aylanishdan chiqariladi. Uglerodni uzoq muddatga davriy aylanishdan chetga chiqishi ko‘mir, neft, torf
kabi qazilma boyliklarning hosil bo‘lishi bilan ham bog‘liq. O‘simliklar, hayvonlar va insonlar hayotiy
jarayonlarida uglerod qaytadan davriy aylanishga qo‘shiladi
. Yerning rivojlanishi davomida davriy
aylanishdan chiqib qolgan uglerod o‘rni vulqonlar otilishi va boshqa tabii
y jarayonlar natijasida atmosferaga
qaytariladigan uglerod hisobiga to‘ldirib boriladi. Bugungi kunga kelib uglerodning atmosferaga ajralishi
tabiiy jarayonlardan tashqari antropogen omillar natijasida, masalan, uglevodorod yonilg‘ilarinin
g yonishi 
oqibatida ham kuchayib bormoqda. Bu esa sayyoramizda uglerod aylanishi muvozanatining buzilishiga
sabab bo‘ladi.
BILET-26 
1. Hayvonlarda harakat organlarining evolutsiyasi haqida ma’lumot bering. 
2. Inson 
–
biosfera omili. Insonn
ing biosferaga ta’sirini tushuntiring.
3. Oziq zanjirida vidra (yirtqich hayvon), baliq, qisqichbaqasimonlar
va suv o‘tlari bor. 2
-tartib
konsumentlarining biomassasi 440 kg bo‘lsa, oziq zanjiridagi barcha komponentlari iste’mol qilgan 
oziqning
umumiy biomassasini aniqlang.