11-sinf 2022-yil

 
2. Buyuk Xitoy devori haqida ma’lumot bering. 
Buyuk xitoy devori (xitoycha "Vanli chongchang" — "10 ming li uzunliqdagi 
devor"), Sin Shixuandi o‘z davlatini ko‘chmanchi xunnlarning hujumlaridan himoya 
qilish uchun Shimoliy Xitoy bo‘ylab qurilganmudofaa devorini yanada 
mustahkamlashni buyurgan. Devorni qurish ishlari dastlab mil. avvalgi IV asrda 
boshlangan. Bu devor tarixda Buyuk Xitoy devori deb atalgan. Uning balandligi 6-
10 metr, qalinligi 5-8 metr, uzunligi esa qariyb 4000 kilometrni tashkil etadi. Qalʼa 
devori sifatida dastlabki qismi miloddan avvalgi 4—3-asrlarda (tosh va gʻishtdan 
ishlanib, ichini tuproq bilan toʻldirib, shibbalab) qurilgan. Miloddan avvalgi 2— 1-
asrlarda Gʻarbga tomon 500 km ga uzaytirilgan. Keyinchalik uni qurish va 
mustahkamlash ishlari (eng muhimi 14—15-asrlar) davom etgan. B.Buyuk Xitoy 
devori ning bal.— 6,6 m (shinaklarining devorlari bilan 8–10 m gacha), B. Buyuk 
Xitoy devori meʼmoriy yodgorlik sifatida saqlanadi. 
 
3. Mirzo Abdulqodir Bedil hayoti va ijodi. 
Bedil (taxallusi; asl ismi Mirzo Abdulqodir) (1644, Bengaliya, Azimobod 
shahri. — 1721, Dehli) — shoir, mutafakkir. Harbiy xizmatchi oilasida tugʻilgan. 
Ota-bobosi kesh (shahrisabz)lik, turkiy barlos urugʻidan. Yoshligidan turli fanlarga 
qshiqqan. Shayx Kamol, shoh Fozil va Mirza Abdulqosim kabi olimlardan taʼlim 
sshgan. Hindiston boʻylab koʻp sayohat qilgan, 1685 y.dan umrining oxirigacha 
Dehlida yashagan. Fors tilida ijod qilgan. Arab, fors, hind, urdu tillarini mukammal 
bilgan, sharq xalqlari adabiyotini, tasavvuf va yunon falsafasini, ayniqsa Aristotel 
falsafasini at-roflicha oʻrgangan. 10 yoshlaridan badiiy ijod bilan shugʻullangan. 20 
yoshida sheʼrlarini saralab toʻplashga kirishgan. Murakkab ijtimoiy-iqtisodiy 
sharoitda yashab ijod qilgan shoir oʻz davriga befarq qaramagan, hinllar va 
musulmonlarning tinch-totuv yashashligini, yurtni obod, xalqni tinch-osoyishta, 
farogʻatda, hamjihatliqda koʻrishni orzu qilgan. Inson erkinligi, tafakkuri haqida 
falsafiy fiqolar bayon etgan. Uning falsafiy-axloqiy qarashlari tasavvuf aqidalari 
taʼsirida shakllangan. Bedil dunyoqarashi tasavvufning vahdat ul-vujud taʼlimotiga 
asoslanadi, yaʼni olamni Allohning koʻzgusi, inson qalbini shu koʻzguning markazi 
deb biladi.