11-savol: Tezkor qidiruv faoliyatini huquqiy tartibga solishda “ Tezkor qidiruv faoliyati to’g’risida” gi Qonunning ahamiyati

Tezkor-qidiruv faoliyatining maksimal darajada sir tutilishi: Tezkor-qidiruv faoliyati jinoyat ishini yuritishda oshkora va nooshkora usullar uyg’unligi prinsipidan keng foydalanadi. “Tezkor-qidiruv faoliyati to’g’risida”gi qonun to’g’ridan to’g’ri tezkor-qidiruv tadbirlarining usullari, manbalari, vositalari haqida izoh bermaydi. Ular tezkor-qidiruv tadbirlarini amalga oshiruvchi organlarning rasmiy ichki hujjatlarida maxfiylik asosida aks etadi. Jinoyat protsessual kodeksi muayyan bir tergov harakatining o’tkazilishi ketma-ketligi, bosqichlari, usullari, manbalari to’g’risida ochiq izoh bersa, bu qonun bu xususiyatdan chegaralangan sanaladi. Agar bu qonun tezkor-qidiruv tadbirlarining usullari to’g’risida izoh bersa, tezkor-qidiruv tadbiri samarasiz natija kasb etadi. Tezkor-qidiruv faoliyatining natijalari sanaluvchi davlat siri oshkor bo’ladi. Tezkor-qidiruv faoliyati jarayonida tayyorgarlik ko’rilayotgan jinoyatni fosh etish yuzasidan muayyan tezkor-qidiruv tadbirlarini tashkil etish, amalga oshirish bosqichlari to’g’risida ifoda etsa, bu keyinchalik haqiqatni aniqlash prinsipiga putur yetkazadi. Qonun chiqaruvchi ushbu holatlarni nazarda tutib ushbu qonunda nazarda tutilgan ba’zi harakatlarni maxfiy tutadi. Fikrimizga misol tariqasida tezkor-qidiruv ish yurituvining sir tutilishi “Tezkor qidiruv faoliyati to’g’risida”gi qonunning 9-moddasi, 12-modda 1-qism 1-bandi, 16-moddasi 8-qismi (tezkor-qidiruv tadbirlarini o‘tkazishning o‘ziga xos xususiyatlari qonunchilikda belgilanadi.), 18-modda 3-qism (tezkor-qidiruv ish yurituvi ishlarining ro‘yxati va ularni yuritish tartibi tezkor-qidiruv faoliyatini amalga oshiruvchi organlar hujjatlarida belgilanadi), 20-modda 1-qism, 27-modda 2-qismlarda mustahkamlab qo’yilgan.

Bundan tashqari, “Tezkor-qidiruv faoliyati to’g’risida”gi qonun tezkor-qidiruv faoliyati borasidagi umumiy qoidalarni aniq belgilaganligi, tezkor-qidiruv faoliyati natijalarining qat’iy dalil sifatida baholanmasligi, u surishtiruv, dastlabki tergov, sud tomonidan ham baholanishi kerakligiga e’tibor berganligi, tezkor-qidiruv ishlariga mas’ul shaxslarning javobgarlik masalalarida odillik prinsipiga amal qilishi bilan ham ahamiyatlidir.
Ushbu qonun yuqorida sanab o’tilgan ijobiy xususiyatlardan tashqari, bir qator kamchiliklarga ham egadir: