11-Mavzu: Jamoa tushunchasi va uning o’ziga xosliklari

Tarbiya jarayonining qonuniyatlari 
Tarbiyaning    maqsadini    pedagoglar  ham,  ota-onalar  ham  yaxshi  bilishlari 
lozim. 
    
Umumta‘lim  maktablarida  tarbiyaning  asosiy    maqsadi    sifatida  shaxsning 
har  tomonlama  kamolotga  erishuvi  asos  qilib  olinadi.  Shaxsning  har  tomonlama 
kamolotga  erishuvi,  bu  uning  ayrim    qirralari  yoki  hislatlarining  to‘laqonligi, 
jismoniy, axloqiy, siyosiy,  estetik qarashlari yig‘indisini o‘z ichiga oladi. 
     Tarbiya  moddiy  boyliklarni  ishlab  chiqarish  usuliga,    jamiyatning  ijtimoiy 
tuzilishiga, siyosiy tizimga, mafkuraga bog‘liqdir. 
     Tarbiyaning  shaxs  rivojlanishi  bilan  birligi  va  o‘zaro  bog‘liqligi  uning  muhim 
qonuniyati hisoblanadi. 
     Shaxsning  rivojlanishi    tarbiyaning    sifatiga    bog‘liqdir.    Ayni  chog‘da 
tarbiyaning  mazmuni,  shakli  va  metodlari    shaxsning    rivojlanish  darajasiga 
bog‘liq.  Tarbiya  jarayoni  murakkabdir.  Shuning  uchun  ham    u  tarbiyachidan 
bolaning ruhiy holati, aqliy va jismoniy  imkoniyatlarini hisobga olib, mehribonlik 
bilan  yondoshishni  talab  qiladi.  Tarbiyachi  tarbiyalanuvchi  shaxsini  diqqat  bilan 
o‘rganishi, ularni tushunishi, hurmat qilishi lozim. 
     Tarbiyalanuvchilarning  hayotiy  faoliyati    jamiyat    uchun    qanchalik  foydali, 
maqsadga muvofiq va ularning munosabatlari oqilona  tashkil qilinar ekan, tarbiya 
jarayoni shunchalik samarali amalga  oshiriladi. 
     Insonni  uning  atrofini  qurshab  turgan  vositalar:  oila,  ota-onasi,  maktab, 
do‘stlari,  atrof-muhit,  ommaviy  axborot    vositalari,  san‘at,  adabiyot,  tabiat  va 
hokazolar  tarbiyalaydi.  Shaxsning  rivojlanish  va  shakllanish  jarayonini  boshqarib 
borishi  kerak.  Shaxslararo  munosabatlarda  insonparvarlik,  pedagoglar  va  
o‘quvchilar    o‘rtasida  bir-biriga  hurmat  munosabatlari,  bolalar  fikriga    e‘tibor  
berish, ularga mehribonlarcha munosabatda bo‘lish lozim. 

---

     Shunga ahamiyat berish lozimki, amalda tarbiyaviy  jarayon  umumxalq ishi va 
uzluksiz bo‘lsin, barcha yoshdagi bolalarni qamrab olsin, turli ijtimoiy, jamoat va 
davlat  institutlari va  muassasalarining shaxs kamolotini shakllantirish borasidagi 
harakatlari  mujassamlashishi ta‘minlansa maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
     Tarbiyada  inson  shaxsini  oliy  ijtimoiy  qadriyat  deb    tan    olish,  har  bir  bola 
betakror  va  o‘ziga  xosligini  hurmatlash,    uning    ijtimoiy  huquqi  va  erkinligi 
e‘tiborda tutilishi zarur. 
     Tarbiya  muayyan  maqsad  bilan  rejali  ravishda  amalga    oshiriladigan  davomli 
ishdir. 
     Yosh  avlodga  har  bir  tarixiy  davrdagi  jamiyatning  o‘ziga  xos  ishlab  chiqarish 
metodi va ijtimoiy munosabatlarga muvofiq tarbiya beriladi. Bu tarbiyaning asosiy 
qonuniyatidir. 
     Tarbiya jamiyat hayoti bilan bog‘liq, jamiyat o‘zgarib  rivojlanishi bilan tarbiya 
ham o‘zgarib, rivojlanib boradi. 
     Tarbiya  jarayoni  hayotiy,  amaliy  hususiyat    kasb    etmog‘i    lozim.  Tarbiyaviy 
jarayonning  barcha  qatnashchilari;  pedagoglar,    ota-  onalar,  jamoatchilik,  yoshlar 
tashkilotlari  va  mehnat  jamoatlari-  hamma    kasbiy-pedagogik  tayyorgarlikka  ega 
bo‘lishlari lozim.