11-мавзу. Инвестиция фаолиятини кредитлаш

Корхоналарнинг кредитга лаёқатлик кўрсаткичлари бўйича синфларга бўлиниши.

• К.к

• К.л

• К.м

Т/р	Номи	1-синф	2-синф	3-синф
1.	Қоплаш коэф. (Қ.к) Бали	қ.к>2 12	2>қ.к>1 8	1>қ.к>0,5 3
2.	Ликвидлик коэф.(К.л) Бали	к.л>1.5 15	1.5>к.л>1 10	1>к.л>0,5 3
3.	Мухторият коэф.(Км) Бали	к.м>60% 12	60%>к.м>30% 8	30%>к.м>15% 3

Корхоналарнинг кредитга лаёқатлик кўрсаткичларининг баллари бўйича синфларга бўлиниши.

• К.к

• К.л

• К.м

Т/р	Номи	1-синф	2-синф	3-синф
1.	Коплаш коэф. (Қ.к)	12	8	3
2.	Ликвидлик коэф.(К.л)	15	10	3
3.	Мустақиллик коэф.(Км)	12	8	3

Кредит берилиш шарти

• Агар кредитни тўлай олиш қобилиятининг ушбу учта кўрсаткичи ҳисоблаб чиқилгандан кейин сумма 9 баллдан камни ташкил этган бўлса, корхонага кредит берилмаслиги керак.
• Агар баллар суммаси 9 дан 19 баллгача бўлса, бундай корхона кредитни тўлай олмайдиган ҳисобланади ва фақат алоҳида ҳоллардагина юқори ликвидли активлар билан таъминланган ҳолда кредит берилиши мумкин.
• Агар баллар йиғиндиси 19 баллдан юқори бўлса кредит ажратилади

Агар корхона 1-синфга киритилса, унда умумий асосларда кредитланади. Уларга нисбатан кредит беришнинг имтиёзли тартиби ҳам назарда тутилиши мумкин, яъни ишонч кредити берилиши, қўшимча маълумотлар ва ҳисоб-китобларсиз кредит берилиши ва бошқа имтиёзлар тақдим этилиши мумкин.

• Агар корхона 1-синфга киритилса, унда умумий асосларда кредитланади. Уларга нисбатан кредит беришнинг имтиёзли тартиби ҳам назарда тутилиши мумкин, яъни ишонч кредити берилиши, қўшимча маълумотлар ва ҳисоб-китобларсиз кредит берилиши ва бошқа имтиёзлар тақдим этилиши мумкин.
• Агар корхона 2-синфга киритилса, хўжалик юритувчи субъект манфий қўшимча кўрсаткичларга эга бўлса, беқарор (барқарор эмас) деб ҳисоблаш лозим, бундай корхоналар билан кредит шартномалари тузилганида унинг фаолияти ва кредитнинг қайтарилиши устидан назоратнинг қўшимча чоралари кўзда тутилиши керак. Хусусан, гаров ҳуқуқи қаттиқлаштирилиши, фоиз ставкалари оширилиши, кафолатлар берилиши ҳамда кредитдан фойдаланиш миқдорлари ва муддатлари чекланиши керак.
• Агар корхона 3-синфга киритилса, бу корхоналарга фақат фавқулодда ҳолларда юқори ташкилот кафолатлари ёки оширилган фоиз ставкасини ундириш билан мол-мулк гаровга қўйилгандагина кредитланади.

Кредитга лаёқатликни баҳолашни хориж тажрибалари

• Ғарб мамлакатларида кредитга қодирликни баҳолашда энг муҳим қоида сифатида шартли “C-1-5” қоидасига амал этилади. Бу қоида қуйидаларни ҳарактерлайди.
• C1-character - қарз олувчининг бозордаги обрўси, унинг ҳолатини аниқлаш
• C2-capacity - қарз олувчининг фаолиятни якунига етказа олиши, тегишли даромадга эга бўлиши ҳамда олинган кредитларни қайтариб бера олиш қобилияти
• C3-capital - қарз олувчининг сармоясининг етарлиги
• C4-conditions - бизнеснинг ривожланиши юзасидан шартлар
• C5-collateral - гаров