11-mavzu: Internet tarmog‘i va uning tashkil etilishi. Reja

uz Uzbekiston be Belgiya
ru Rossiya jp Yaponiya
uk Buyuk Britaniya kz Qozog‘izton
ca Kanada kg Qirg‘iziston
ch Shveysariya fi Finlandiya
de Germaniya fr Fransiya va x.k.
Internetga ulangan xar bir kompyuter alohida o‘z manziliga ega bo‘ladi. Birgina kompyuterda bir nechta elektron manzil bo‘lsada, bir manzil ko‘p foydalanuvchilarga qo‘yilishi mumkin emas.
Masalan,
Gulnoza @ mail.uz
Bu erda Gulnoza – elektron aloqa qutichasi egasining nomi, mail – aloqa serverining manzili (tashkilot) va uz – davlat nomi.
Internetda ma’lumot ko‘pligi tufayli kerakli ma’lumotlarni WWW, FTP yoki Gopher protokoli (standarti) yordamida topishimiz va ko‘rishimiz mumkin. Ko‘p korxona, maktab, kompaniya, firma va Internetdan foydalanuvchilar o‘zlarining WWW elementlariga (WEB- Sayt) ega bo‘lishi mumkin. Ma’lumotlar ichida xarakatlanish uchun bizga gipermatn a’loqalar yordam beradi. Bu URL (Universal Resorce Locators) adres yordamida bajariladi. URL adresi giperdokumentning nomi va joylanish katalogi, serveri, domeni va server turini ko‘rsatadi.
MASALAN: http://www.quqon.uz/mp3/musi.html
music.html –fayl nomi
mp3 – katalog
quqon.uz – domen, serverni ko‘rsatadi
http: - ma’lumotlarni almashish qoidalar sistemasini ko‘rsatadi.
http –bu WWW, FTP – bu FTP, gopther –bu GOPHER sistemalari.
URL adresi bir necha qismdan iborat. Har bir qismi nuqta bilan ajratiladi va domen deb ataladi. Eng so‘nngi qismi – yuqori domen deb nomlanadi va asosan mamlakatni ko‘rsatadi. U ikki xarfdan iborat bo‘ladi:
Lekin domen mamlakatni ko‘rsatmasligi ham mumkin va u uchta xarfdan iborat bo‘lib, quyidagicha bo‘lishi mumkin:
Hamma davlatlar kodlari ro‘yxatini FTP: FTP: //FTP.wisc.edu serveri orqali olish mumkin. INTERNETDA MA’LUMOTLARNI IZLASH
Internet tarmog‘i juda tez surhatda usib bormoqda, shuning uchun yuz milliardlab veb-sahifalar va yuz millionlab fayllar orasidan kerakli mahlumotni topib olish qiyin muammo bo‘lib qolmoqda. Internetda mahlumotlarni izlashning uch asosiy usuli mavjud bo‘lib, bular:
1.Veb sahifa manzili orqali. Bu usul qidiruvning eng tezkor usulidir, lekin bu usuldan faqat sahifa yoki faylning aniq manzilini bilgandagina foydalanish mumkin
2. Gipermurojaatlar orqali harakatlanish. Bu usul nisbatan qulayroq izlash usuli hisoblanadi, agarki qidirilayotgan hujjat (yoki ma’lumot) ma’no jihatidan joriy sahifaga yaqinroq bo‘lsa.