11-мавзу. Асосий воситалар ҳисоби мавзу режаси

Солиққа тортиш мақсадларида асосий воситаларнинг гуруҳланиши
Асосий воситаларни қайта баҳолаш - асосий воситалар объектларининг тиклаш қийматини ҳозирги бозор нархлари даражасига мослаш мақсадида уларни вақти-вақти билан аниқ-лаштириш бўлиб, улар қайта баҳолаш натижасида ҳисоб ва ҳисоботда жорий қиймат бўйича акс эттирилади.
5-БҲМСга мвофиқ:
бошланғич қиймат - тўланган ва қопланмайдиган солиқларни (йиғимларни), шунингдек активни ундан мўлжал бўйича фойдаланиш учун ишчи ҳолатига келтириш билан бевосита боғлиқ бўлган етказиб бериш ва монтаж қилиш, ўрнатиш, ишга тушириш ва исталган бошқа харажатларни ҳисобга олган ҳолда, асосий воситаларни тиклаш (қуриш ва қуриб битказиш) ёки харид қилиш бўйича ҳақиқатда қилинган харажатларнинг қиймати;
жорий қиймат - маълум санадаги амал қилаётган бозор нархлари бўйича асосий воситаларнинг қиймати ёки хабардор қилинган, битимни амалга оширишни хоҳловчи, мустақил тарафлар ўртасида битимни амалга оширишда активни сотиб олиш ёки мажбуриятларни бажариш учун етарли бўлган сумма;
қолдиқ (баланс) қиймат - жамланган амортизация суммасини чегирган ҳолда асосий воситаларнинг бошланғич (тиклаш) қиймати;
тугатиш қиймати - асосий воситаларнинг чиқиб кетиши бўйича кутилаётган харажатларни чегирган ҳолда кутилаётган фойдали хизмат муддати охирида асосий воситаларни тугатиш чоғида олинадиган активларнинг фараз қилинаётган суммаси.


Назорат учун саволлар
1. Асосий воситаларга таъриф беринг?
2. “Асосий воситалар” номли 5-БҲМСни нима учун керак?
3. Асосий воситаларга харажатлар деганда нимани тушунасиз?
4. Асосий воситаларга эскириш ҳисоблаш усуллари ва тартибини тушунтиринг?
5. Асосий воситалар ҳаракати қайси ҳужжатларга асосан олиб борилади?
6. Асосий воситалар билан боғлиқ ижара муносабатларини изоҳланг?
7. Асосий воситаларнинг синтетик ва аналитик ҳисобининг ёритиб беринг?
8. Ассий воситалар билан боғлиқ солиқ ҳисобини тушунтиринг?
9. Асосий воситларни инвентаризацияси ва унинг аҳамияти нимадан иборат?
10. Асосий воситаларнинг чиқиб бетиши билан боғлиқ даромадларни аниқлаш тартиби ва ҳисоби андай юритилади?

1^ International Accounting Standard 16 Property, Plant and Equipment. IFRS 2016, Red book.