11-ma’ruza Mavzu: Kompyuter grafikasi va ularning turlari

Kompyuter grafikasi – bu, avvalo, keng tarqalib borayotgan dastur ta’minotidir, ya’ni kompyuter grafikasi mavjud va Yangi yaratilayotgan dasturlarga tayanib ish ko’radi, rivojlanadi vat obora qo’llanilish sohasini kengaytira boradi.U hatto shu dasturlarning o’ziga zeb berishda ham juda keng qo’llaniladi.Kompyuter grafikasi ning rivojlanishi jarayonlarning real uch o’lchovli fazoda qanday kechishini aniq tasvirlash (hatto harakatdagi )imkoniyatini yaratdi.Shu sababdan hozirda shunday Amaliy dasturlar paketlari yaratildiki, ular yordamida ko’rilayotgan masalaning asosiy parametrlarini bergan holda uning yechimi natijasi grafik shaklda olinishi mumkin, bu esa o’z navbatida jadvallar ko’rinishidagi ish uslub va vositalarining o’zgacha tusda bo’la olish imkoniyatidir.
Kompyuter grafikasining qo’llanilish sohasi juda keng va xilma-xildir. U nafaqat ilmiy xodimlar, balki rassomlar, turli soha loyihachilari, reklama bilan shug’ullanadigan mutaxassislar, Internet sahifalarini yaratish, o’qitish jarayoni uchun va boshqa sohalarda muhim rol o’ynamoqda. Uning, ayniqsa, matbaa sohasida qo’llanilishi keyingi paytlarda rang-barang, suratli adabiyotlar , o’quv qo’llanmalari va badiiy asarlarning paydo bo’lishida yuksak bezash texnikasidan foydalana olish imkonini bermoqda. Hozir, o’ziga jalb qiluvchi videoroliklar, Internet sahifalarini yaratishni kompyuter grafikasiz tasavvur qilish qiyin.
Yuqorida qayd etilgan fikrlarning qay darajada obyektiv ekanligini quyidagi tahlillar isbotlaydi:
Ikki o’lchovli animasiyalar:

• 
  Animator Pro
  
• 
  Animation Works Interactive
  
• 
  Animo
  
• 
  Elastic Reality
  

 Modellashtirish: (2D va 3D)

• 
  AutoCAD
  
• 
  Sketch!, Ray Dream Designer, MacroModel, FormZ, Crystal 3D Designer
  

• 
  SGIda modellashtirish (2d va 3d): designer, studio va autostudio
  

Uch o’lchovli animasiyalar:

• 
  Uch o’lchovli realistik tasvirlarni yaratish texnologiyasi
  
• 
  3D Studio va 3D Studio MAX
  
• 
  trueSpace, Prisms, Three-D, RenderMan, Crystal Topas
  
• 
  Electric Image, SoftImage
  
• 
  Macintosh uchun Infini-D
  
• 
  LightWave 3D, SoftImage 3D va Media Studio na SGI
  
• 
  SGI tilidagi PowerAnimator
  

Katta xajmdagi shriftlar bilan ishlash, ya’ni Poligroafiya soxasida ishlatiluvchi kompyuter grafikasi dasturlari:

• 
  Adobe Photoshop
  
• 
  Adobe Illustrator
  
• 
  Corel Draw
  
• 
  Programmы KGA dlya poligrafii na SGI i Macintosh: Barco Creator, Live Picture, Scitex Blaze, Linotype Da Vinci, Eclipse i Pixelfx.
  

2. 
   Rasm solish soxasi uchun kullanilayotgan kompyuter grafik dasturlari: (2D)
   

• 
  Painter va FreeHand
  
• 
  Sgida rasm san’ati uchun kompyuter grafikasi (2d) va macintosh: collage, pixelpaint pro va studiopaint (3d)
  

Prezentasiyalar uchun dasturlar:

• 
  PowerPoint
  
• 
  Astound
  
• 
  Adobe Persuasion, Novell Presentations, Demo-it, Director
  

 Video va komponovka ishlari uchun quyidagi tizimlar tavsiya etiladi:

• 
  Adobe Premier dasturi va uning konkurentlari
  
• 
  SGIda Composer
  

 Ilmiy anjumanlar uchun dasturlar:

• 
  Surfer, Grapher va MapViewer
  
• 
  IRIS Explorer, VIS-SD, PV-Wave, Khronos, Data Visualizer, Data Explorer
  
• 
  SGIda Earth Watch
  

Kompyuter grafikasi va animasiyasi xaqidagi ma’lumotlarni qayerdan izlasa bo’ladi?

• 
  Kompyuter grafikasi va animasiyasiga oid tarixiy va eamonaviy adabiyotlardan;
  
• 
  Kompyuter grafikasi va animasiyasiga oid chet ellar adabiyotidan;
  
• 
  Kompyuter grafikasi va animasiyasiga oid festivallar, konkurslar, ko’rgazmalardan;
  
• 
  Kompyuter grafikasi va animasiyasiga oid jurnallar va internet xabarlaridan.
  

Kompyuter grafikasi uch turga bo‘linadi: rastrli grafika, vektorli grafika va frontal grafika. Ular bir – biridan monitor ekranida tasvirlanishi va qog‘ozda bosib chiqarilishi bilan farqlanadi.

Rastrli grafika. Rastrli grafika nuqtalar yordamida (qog‘ozda), piksellar (nuqtalar ekranda shunday deb ataladi) hosil qilinadi. Tabiiyki, nuqtalar soni qancha ko‘p bo‘lsa (ular zich qilib joylashtirilsa) unga asoslangan rasm, shakl, grafik va hakazolar shuncha aniq ko‘rinib turadi. Shu munosabat bilan ekranning hal qilish qobiliyati kiritilgan bo‘lib, unda gorizontal va vertikal yo‘nalishlardagi nuqtalar soni muhim rol o‘ynaydi va u ekranning hal qilish imkoniyati deyiladi.
Odatda bunday ko‘rsatkich 640x480, 800x600, 1024x768 yoki bulardan yuqori piksellarda beriladi. Tasvir o‘lchovi hal qilish qobiliyati bilan bog‘liqdir. Bu parametr dpi (dots per inch – nuqtalar soni zichligi) bilan o‘lchanadi. 15 dyuymli (1 dyuym q 2,54 sm) monitorda ekranda tasvir o‘lchovi 28x21 sm-ni tashkil qiladi. Buni hisobga olsak 800x600 pikselli monitorda ekranni tasvirlash qobiliyati 72 dpi ga teng bo‘ladi. Buni hisobga olsak, kompyuter xotirasida rangli tasvir ko‘p joy olishini tushunish qiyin emas. Misol uchun 10x15 sm-li rasm taxminan 1000x1500 piskellardan iborat bo‘ladi.
Agar har bir rangli nuqtani tasvirlash uchun 3 bayt ketsa, bitta rasmning o‘zi xotirada taxminan 4 mln bayt joyni egallaydi. Bunday ma’lumot xususan internet sahifalarini yaratishda e’tiborga olinishi zarur. Shuning uchun ham hozirda yaxshi multimedia dasturlarini, videorolikni yaratish uchun operativ xotirasi 128 Mega baytdan kam bo‘lmagan va mos ravishda tezligi katta bo‘lgan kompyuterlardan foydalanish lozim.
Demak, rastrli grafika bilan ishlash uchun yuqori unumli kompyuter talab qilinadi. Rastrli grafikaning kamchiligi sifatida shuni aytish mumkinki, tasvirni masshtablashtirish (kattalashtirish, kichiklashtirish) jarayoni natijasida nuqtalar o‘lchovi kattalashishi bilan tasvir aniqligi yomonlashishi mumkin va hatto tasvir tanib bo‘lmaydigan darajaga borishi mumkin. Rastrli grafika elektron (multimedia) va poligrafik nashrlarda keng qo‘llaniladi. Nashrlarda turli illyustrasiyalarni yaratishda odatda skaner orqali olingan, raqamli foto yoki videokamera, yoki rassom, loyihachi tomonidan tayyorlangan tasvirlardan foydalaniladi. Shuning uchun ham rastrli grafikada tahrirlovchi dastur vositalaridan keng foydalaniladi. Bu dasturlar odatda tasvirlarni aniqroq ko‘rinishda bo‘lishini ta’minlaydi. Ma’lumki internetda rastrli grafika keng tarqalgan bo‘lib, u bilan ishlash uchun esa ko‘pincha Adobe Photoshop dasturidan foydalaniladi.
Shu jumladan harbiy sohada ham taktik shartli belgilarni chizishda va mudofaaga o‘tish sohalarini chizishda Adobe Photoshop dasturidan foydalanilsa bo‘ladi. Ranglarni tanlash va rasmlarni har xil ko‘rinishda tasvirlash imkoniyatlari juda katta.