11-ma’ruza. Byudjet jarayoni

Byudjet jarayonining oldiga quyidagi muhim vazifalar qo‘yiladi:
· muvozanatlashtirilgan bozor sari keskin taraqqiyotga erishish maqsadida
barcha moddiy va moliyaviy rezervlarni qidirib topish;

· alohida soliqlar va boshqa to‘lovlar bo‘yicha, shuningdek, ijtimoiyiqtisodiy rivojlanishning bashorat-lari va maqsadli dasturlariga muvofiq

byudjet daromadlari va ularning umumiy hajmini aniqlash;
· maqsadga mo‘ljallanganligi bo‘yicha, shuningdek, byudjetda ko‘zda tutilgan
umumdavlat ahamiyatiga ega bo‘lgan barcha tadbirlarni uzluksiz moliyalashtirish
ehtiyojini inobatga olgan holda byudjet xarajatlari va ularning umumiy
hajmini belgilash (o‘rnatish);
· iqtisodiyotdagi inflyasion tendensiyalar va pul-kredit tanazzulini
bartaraf etishga, milliy pul birligining barqarorligini ta’minlashga
yo‘naltirilgan moliyaviy baqarorlashtirishning umumiy dasturini byudjet
bilan muvofiqlashtirish;
· iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo‘lgan manbalar hisobidan
byudjet taqchillikiga barham berish yoki uni qisqartirish;
· iqtisodiy mintaqalar, xo‘jalik sohalari va byudjetlar o‘rtasida davlat
daromadlarining manbalarini qayta taqsimlash yo‘li bilan turli darajadagi
byudjetlarni balanslashtirish maqsadida byudjetli tartibga solishni amalga
oshirish;
· keng ko‘lamli barcha ijtimoiy-iqtisodiy dasturlarning balansliligi
va proporsionalligini ta’minlashga imkon beradigan istiqbolli byudjetli
rejalashtirishning rolini oshirish;
· soliq majburiyatlarini bajarishda alohida fuqarolar daromadlari va
yuridik shaxslarning moliyaviy faoliyatlari ustidan nazoratni ta’minlash;
· zamonaviy elektron hisoblash texnikalaridan keng foydalanish
asosida va moliyaviy hisob-kitoblarning avtomatlashtirilgan tizimi orqali
byudjetlarni tuzish va ijro etish jarayonlarini avtomatlashtirish va
boshqalar.
Umumiy tarzda, byudjet jarayonining ishtirokchilari quyidagilar
hisoblanadi:
· mamlakat Prezidenti va qonunchilik (vakillik) hokimiyat organlari;
· ijroiya hokimiyat organlari (mamlakat sub’ektlarining yuqori mansabdor
shaxslari, mahalliy o‘zini-o‘zi boshqarish organlari rahbarlari, moliya
organlari, byudjet daromadlarini undirish bilan shug‘ullanadigan organlar
va boshqa vakolatli organlar);
· pul-kredit tizimini tartibga solish organlari;
· davlat va mahalliy nazorat organlari;
· davlatning byudjetdan tashqari jamg‘armalari;
· byudjet mablag‘larini Bosh taqsimlovchilar, taqsimlovchilar va
boshqalar.