11-laboratoriya ishi ferromagnitning magnitlanish egri chizig’ini va gisterzis halqasini o’lchash

Gisterezis hodisasi.
Bizga ma’lumki, ferromagnitlarda gisterezis 
hodisasi 
kuzatiladi. 
Agar 
magnitlanmagan 
ferromag-netikni 
magnitlovchi g‘altak ichiga joylashtirsak magnetikdagi magnit induksiya 
qiymati 3 - rasmdagi OV
1
ordinata kesmasi bilan tasvirlanadi. Endi yana 
magnit maydonini kamaytirsak, unda induksiya kamayishi 1O induksiya 
egiri chizig‘i kesmasi bilan emas, balki 1V’ egiri chizig‘i bilan 
tasvirlanadi va maydon yana nolga tenglashganda induksiya nolga teng 
bo‘lmaydi, OV’ kesma bilan ifodalanadi. Bu holatda ferromagnetik 
doimiy magnit bo‘ladi. Agar bundan keyin magnitlovchi g‘altakdagi 
tokning yo‘nalishini o‘zgartirilsa va namuna teskari yo‘nalishda 
magnitsizlantirilsa, unda induksiya egiri chizig‘i V’2 egiri chiziq 
kesmasi 
bilan 
ko‘rsatiladi. 
Maydonni 
teskari 
yo‘nalishda 
o‘zgartirilganda induksiya 2 V’’1 egiri chiziqqa mos ravishda o‘zgaradi. 
Ferromagnetikni siklik qayta magnitlashda undagi induksiya o‘zgarishi 
sirtmoqsimon yopiq egiri chiziq 1V’2B’’1 bilan tasvirlanadi. Induksiya 
o‘zgarishining magnit maydon kuchlanganligi o‘zgarishidan o‘ziga xos 

---

5 
orqada qolishi ro‘y berdi. Bu hodisa magnit 
gisterezisi
deb nom oldi. 
Induksiya V ning N ga bog‘liqligini ko‘rsatuvchi sirtmoqsimon egiri 
chiziq 
gisterezis sitrmog‘i
deyiladi (3-rasm). Rasmda ko‘rsatilgan egiri 
chiziqdan magnitlovchi egiri chiziq yo‘qotilganda ferromagnit qoldiq 
magnetizmni saqlab qoladi, shu bilan birga magnetik ichida biror qoldiq 
induksiya mavjud bo‘ladi. Magnitlovchi maydon amplitudasi 
orttirilganda u chegaraviy qiymat V
T
ga erishadi. Qoldiq magnitlanishni 
yo‘qotish uchun ferromagnetik ichida dastlabki magnitlovchi maydonga 
qarshi yo‘nalgan ON
K
kesma bilan tasvirlangan maydon hosil qilish 
lozim. Bu maydonni ferromagnetikning