11-Amaliy mashg’ulot Fermentlar ishlab chiqarish

Haroratning ta’siri. Ko’pgina fermentlarning produtsentlari, xususiyati mikroskopik zamburug’lar, mezofil mikroorganizmlar hisoblanadi va ularning rivojlanishi uchun mo’tadil harorat 22-32^oC atrofida bo’ladi.
Fermentlarning bakterial produtsentlari orasida ko’pgina termofillari ham uchraydi va ularni mo’tadil o’stirish harorati 35-55^oC ni tashkil etadi. Masalan, amilaza fermenti sintez qilish uchun B.mesentericus PB bakteriyasi 37^oC ni talab qilsa, Bac.diastaticus 60-65^oC ni, Asp.oryzae esa atigi 28-30^oC ni talab qiladi. Shuningdek, lipaza fermentining produtsenti Rhizopus microspores zamburug’ining faol rivojlanishi va ferment hosil qilishi uchun 38-40^oC harorat mo’tadil hisoblanadi.
Sanoatda, termofil mikroorganizmlardan foydalanishning bir qancha ijobiy tomonlari bor. Chunki mikroorganizmlar yuqori haroratda o’stirilganda, jarayonning sterilligiga bo’lgan talab o’z-o’zidan kamayadi. Bundan tashqari termofil mikroorganizmlar yuqoriga haroratga bardoshli bo’lgan fermentlarni hosil qiladi. Harorat, hosil bo’layotgan fermentning miqdorini o’zgarishida katta ahamiyatga ega ekanligi bilan ham ajralib turuvchi omildir.
Mikro- va makroelementlar ta’siri. Ferment sanoatida mikroorganizmlarni o’stirish uchun ozuqa muhiti tayyorlashda qishloq xo’jaligi o’simliklarining chiqindilaridan keng ko’lamda foydalaniladi. Qattiq ozuqa muhitlari, asosan qishloq xo’jaligi o’simliklarining qoldiqlarini maydalab, namligini ma’lum darajaga keltirib va unga boshqa makro va mikroelementlarningeritmalarini aralashtirib tayyorlanadi.
Suyuq ozuqa muhitlari tayyorlashda esa kam eruvchan komponentlardan, miqdori aniqlangan holda foydalanish mumkin. Aks holda, uning erimagan qoldiqlari ozuqa muhiti va cultural suyuqlikni qayta ishlashda halaqit beradi. Ozuqa muhiti tarkibiga har xil o’simlik va ferment sanoati qaynatmalari va gidrolizatlari, dag’al filtratlarini hamda spirt bardasi, mikroblar biomassasining plazmolizatlarini, aminokislotalar va boshqalarni qo’shib tayyorlash mumkin. Bularda yirik qoldiqlarning bo’lmasligi to’xtovsiz o’stirish jarayonida juda katta ahamiyatga ega. Suyuq ozuqa muhitlarining tarkibida odatda 15% dan 20% gacha quruq moddalar eritma holida bo’ladi. Ozuqa muhiti albatta mikroorganizmlarni hayotiy faoliyatini ta’minlovchi mikroelementlar saqlashi kerak. Fe⁺², Mn⁺², Mo⁺², Zn⁺² va boshqa elementlar shular jumlasidandir. Mikroelementlarning miqdori, produtsent mikroorganizmlarni bu elementlarga bo’lgan talabidan kelib chiqqan holda tajribalar asosida tanlanadi. Muhitning pH ko’rsatkichi uni tayyorlash vaqtida va sterilizatsiyadan keyin nazorat qilinadi.