11 – Мавзу Фалсафа категориялари

Falsafa kategoriyalari

• Falsafa kategoriyalari
• Kategoriya tushunchasi birinchi bo`lib, qadimiy Yunon faylasufi Aristotel tomonidan uning
• “Metafizika”, “Kategoriyalar” asarlarida ta'riflagan. Bular: mohiyat, miqdor, sifat, vaqt va hokazo.
• Falsafa kategoriyalari obyektiv olamdagi narsa va hodisalarni muhim tomonlari, xossa-xususiyatlarini, eng umumiy (universal) aloqa va munosabatlarni aks ettiruvchi
• tushunchalardir.

Falsafa kategoriyalarning o`ziga xos xususiyatlari:

• Falsafa kategoriyalarning o`ziga xos xususiyatlari:
• 1. Falsafa kategoriyalari universal xarakterga ega. Ular bir tomondan olamning eng umumiy
• mohiyatli tomonlarini aks ettirsa, ikkinchidan, ular inson bilimining tayanch nuqtalar hisoblanadi.
• 2. Falsafa kategoriyalari narsa va hodisalar orasidagi eng umumiy, universal aloqadorliklarni aks ettiradi.
• Ayni vaqtda ular o`zaro bir-birlari bilan chambarchas bog`liq, biri ikkinchisidan kelib chiqadi, biri ikkinchisini taqozo etadi.
• 3. Kategoriyalarning mazmuni ob'ektiv olamdagi narsa va hodisalarning eng umumiy
• qonuniyatlaridir.
• 4. Falsafa kategoriyalari insonning olam haqidagi fikr shakllaridir. Shu ma'noda ular
• narsalarning mohiyatini chuqqurroq, to`laroq bilishga yordam beradi. Ayni paytda insonga olam haqida
• yangi bilimlarni hosil qilish uchun asos bo`lib hisoblanadi.
• 5. Falsafa kategoriyalari ijtimoiy amaliyot mahsuli hisoblanadi.
• 6. Falsafa kategoriyalari:
• borliq va uning mavjudlik shakllarini ifodalaydi: borliq, materiya, fazo va hokazo.
• eng umumiy aloqadorliklar va taraqqiyotni ifodalaydi: sabab va oqibat, mazmun va shakl va hokazo.
• bilish jarayonini ifodalaydi: hissiy bilish, mantiqiy bilish.

Falsafa kategoriyalari.

• Falsafa kategoriyalari.

• Toq kategoriyalar;
• borliq, materiya, harakat, bilish...

• Juft kategoriyalar: sabab va oqibat, mazmun va shakl, imkonyat voqelik…

Falsafaning juft kategoriyalari.

• Falsafaning juft kategoriyalari.

• Eng umumiy aloqadorliklarni ifodalaydi: Ayrimlilik, xususiylik, umumiylik ,
• mohiyat va hodisa

• Narsa va hodisalar-
• ning tuzilish shakllari va mazmunini ifodalaydi:
• Butun va bo`lak (qism);
• Sistema,struktura, element;
• Mazmun va shakl

• Sababiy aloqadorlik-larni ifodalaydi:
• Sabab va oqibat;
• Imkoniyat va voqelik;
• Zaruriyat va tasodif