106-guruh talabasi Hikmatov Oxunjon

106-guruh talabasi Hikmatov Oxunjon

1.Bola huquqlari to‘g‘risida konvensiya — bolalar huquqi to‘g‘risidagi xalqaro huquq normalari kuchiga ega bo‘lgan hamda kelajakka qaratilgan eng to‘la va birinchi hujjat. BMT Bosh Assambleyasi tomonidan 1989 yil 20 noyab.da bir ovozdan qabul qilingan. Konvensiya 1959 yilda qabul qilingan Bola huquqlari deklaratsiyasi qoidalarini rivojlantiradi. Deklaratsiya „Insoniyat o‘zida mavjud bo‘lgan eng yaxshi narsalarning hammasini bolalarga berishga majbur“ deb eʼlon qilgan edi. Konvensiya esa ushbu Deklaratsiya va boshqa xalqaro hujjatlardagi bolalar huquqlari to‘g‘risidagi qonunlarni o‘zida mujassamlashtirgan.Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. dunyoning barcha mintaqalaridagi xalklar uchun teng ahamiyatga ega, asosiy maqsadi bolalar manfaatlarini mumkin qadar himoya qilishdan iborat. U muqaddima, 3 qism, 54 moddadan iborat. Konvensiyaga asosan agar milliy qonunlarda balog‘at yoshi birmuncha erta belgilangan bo‘lmasa, 18 yoshga to‘lmagan har qanday shaxs bola hisoblanadi.Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. insonning fuqarolik, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquklari yig‘indisidan iborat. U bolalar o‘zining axloqiy, aqliy va ruhiy qobiliyatlarini erkin rivojlantirishi uchun boshqa narsalardan tashqari sog‘lig‘i va atrof muhitning xavfsizligi, tibbiy yordamga ega bo‘lish va ovqatlanish, kiyim-kechak, turarjoy xususidagi minimal normalar bilan taʼminlanishi zarurligini talab etadi. Konvensiyaga kura, bola o‘zining kamol topishida o‘zi faol ishtirok etish, o‘z fikrini bayon qilish huquqiga ega, bu esa uning hayotiga oid masalalarni hal etishda hisobga olinishini taʼminlaydi. Konvensiya bolaning yashash va sog‘lom rivojlanish huquqiga, farzandlikqa olish bilan boglits huquqqa, noraso bolalar va qochoq bolalar, shuningdek huquqbuzarlik sodir etgan bolalarning huquqlariga oid qoidalarni oʻz ichiga oladi, bolalarga gʻamxoʻrlik qilish va ularni himoya qilishda oila va otaonaning birinchi darajali roli, bolalarga yordam koʻrsatish borasidagi majburiyatini tan oladi. Bolalarni kamsitmaslik — Konvensiyaning muhim tamoyillaridan hisoblanadi. Bolalar irqi, tanasining rangi, jinsi, tili, dini, siyosiy yoki boshqa eʼtiqodi, millim, etnik yoki ijtimoiy kelib chiqishi, mulkiy holati, sogʻligʻining ahvoli otaonasi yoki qonuniy vasiysi yoxud qandaydir boshqa holatlardan qati nazar, bironbir kamsitishlarsiz oʻz huquqlaridan foydalanishi kerak. Bola huquqlari toʻgʻrisida konvensiya t. k. 1990 yil 2 sentabrda kuchga kirgan. Unga Oʻzbekiston Respublikasi 1992 yil 9 dek.da qoʻshilgan. Konvensiyani ratifikatsiya qilgan yoki unga qoʻshilgan davlatlar uni bajarish yuzasidan tadbirlar boʻyicha Bola huquqlari qoʻmitasiga muntazam ravishda milliy maʼruzalar yuborib turadi. Oʻzbekiston Respublikasida ushbu Konvensiyani bajarish boʻyicha birinchi milliy maʼruza 1997 yilda tayyorlandi.

2. Gigienik rejim sharoitida shifoxonalar binolaridagi kommunal sharoitlarni tartibga soladigan ilmiy asoslangan qoidalar tizimini tushuning. Gigienik rejim kasalxonalarning sanitariya yaxshilanishi bilan ta'minlanadi.

Kasalxona bemor uchun shaxsiy gigiena maktabi bo'lib, bemorlarning gigiena ko'nikmalarini oshirish kasalxonadan chiqqandan keyin davolash natijalarini ta'minlashga yordam beradi.

Kasalxonada gigienik rejim maqbul mikroiqlim, yorug'lik qulayligi, etarli izolyatsiya rejimi, toza havo muhiti va xonalarni sanitariya sharoitida yaratish bilan ta'minlanadi.

Bemorlarga va shifoxonalarda tibbiy xodimlarga shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilishlari uchun qulay sharoitlar yaratilishi kerak.

Ushbu mavzular amaliy mashg'ulotlarning aniq mavzulariga bag'ishlanadi.

Sanitariya rejimi va sanitariya tarkibi. Tozalik juda muhimdir gigienik rejim tibbiy muassasa.

Mutlaq poklik muhiti shifoxona rejimining boshqa tomonlari bilan birgalikda davolanish jarayonini amalga oshirish uchun eng yaxshi sharoitlarni yaratadi. Bu bemorni shifoxona xodimlariga bo'lgan ishonchini ruhlantiradi, shifoxona haqida ijobiy taassurotni yaratadi, bemorning farovonligiga hissa qo'shadi.

Davolash jarayonini amalga oshirishda va kasalxonada yuqumli kasalliklarning oldini olishda kasalxonaning chastotasining ahamiyati quyidagi misollar bilan ko'rsatilishi mumkin.

Jarrohlik bo'limi va operatsion bo'linmaning etarli darajada toza parvarishi, changning va ifloslanishning oshishi steril materiallar va asboblarni ishlab chiqarish va saqlash uchun zarur bo'lgan steril sharoitlarni yaratishga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda.

Tozalash pollari, palatalar va boshqa joylarda bemorlar yotadigan joylardagi mebellarning sifati, shkaflar va radiatorlarning orqasida chang to'planishi havoning ifloslanishiga olib keladi va chang muhim rol o'ynaydigan infektsiyani keltirib chiqaradi.

Tibbiyot muassasalarining sanitariya rejimining muhim elementlaridan biri bu shifoxona binolarida toza havoni saqlashga qaratilgan narsalardir. Ular orasida ichki havo almashinuvi va chang bilan kurashish katta ahamiyatga ega.

Kasalxona binolaridagi chang bilan kurashish:

a) binolarni havoni tozalash bilan birga muntazam tozalash;

b) ochiq havoda yumshoq inventarizatsiyani muntazam tozalash:

c) polni qoplash va nemlendirilmiş xalat bilan changni mahkamlash.

Kasalxona bo'limining barcha xonalarini tozalash har kuni amalga oshiriladi.

Bemorlarni ko'targandan keyin palatalarda, koridorlarda va idoralarda tozalash ertalab amalga oshiriladi.

3. ChINIQTIRISh – bu aniq maqsadda,o’lchovli miqdorda tabiat in'om ztgan tashqi muhit omillarini qo’llash bilan, bola organizmining kasallikka qarshi kurashish qobilyatini oshirishdir. Bu bola salomatligining mustaxkamligini, kasalliklarini oldini olishni, jismoniy va asab tizimini rivojlantirib har xil tasirotlarga chidamliligini oshirishni tamilovchi muhim metodlardan biridir. Chiniqtirishni fiziologik mexanizmi shartli reflekslar hosil qilish bilan organizm tana xaroratning boshqarishda takomillashini taminlaydi. Chiniqtirish asosida mashq qilish printsipi yotib,buni yilni hamma faslida yaxshisi issiqroq vaqtda boshlash lozim.Chiniqtirishda G.N.Speronskiy tuzgan asosiy qoidalarga rioya qilish kerak. 1.Har bir bolaga alohida yoshiga,konstitutsiyasiga,sog’lig’iga,o’tqazgan kasalliklariga,oliy nerv tizimi faoliyatini xarakteriga,jismoniy rivojlanishga,uy va oila sharoitiga qarab belgilanadi. 2.Butun yil davomida mutassil har kuni bir vaqtda o’tqaziladi. 3.Sekin astalikdan ya'ni organizmga vazifa kam miqdordan ko’paytirilib, harorat kamaytirilib,muolajaga ketgan vaqti esa ko’paytiriladi. 4.Hamma chiniqtirish vositalari sog’lom bolalarga,uyqudan keyin yaxshi kayfiyatda turgan vaqtida uni qiziqtirib,o’yin vositalari qo’llagan holda olib boriladi. 5.Qo’llaniladigan usullarni umumiyligi darkor (kun tartibi,faslga moslashgan kiyim ,ochiq havoda uxlash, aylanib yurish, jismoniy tarbiya,cho’milish,kechqurun oyoqni yuvish va hakazolar). 6.Bolani sog’lig’ini doimo tekshirib turish. 7.Bola kasal bo’lib qolganda chiniqtirish vaqtinchalik to’xtab qolsa,uni yana takrorlashda qaytadan boshlash. Havo bilan chiniqtirish. Chiniqtirishni birinchi vositasi bo’lib havo vannasi hisoblanadi .Bu bolani birinchi haftasidan boshlanib ,ho’l yo’rgakni almashtirganda tanani 1 - 2 minut yalang’och yoki yarim yalong’och xolda ushlab turiladi va buni har kuni 2- 3 marotaba takrorlash bilan olib boriladi.1,5-2 oylikdan boshlab havo vannasini kun tartibiga kirgazib,yaxshi shamollatilgan xonada faol xarakatlar ,uqalash,gimnastika bilan birga olib boriladi.Xonadagi zng qulay daraja bolalarni birinchi yarim yilligida 21- 22 S ,ikkinchisida 19-20S,bir yoshdan oshganda 17-19S bo’lib,bu xarorat markazini ishiga to’g’ri keladi.Havo vannasini vaqtini sekin –asta har besh kunda 2 minutdan oshirib,birinchi yarim yillikda 15 minutgacha, 2-yarim yillikda 30 daqiqagacha etkazilib,bir kunda 2-3 marotaba o’tqaziladi.Bularni va boshqa chiniqtiruvchi vositalarni ertalab yoki kechqurun (soat 17-18da) ovqatlangandan 30-40 daqiqa keyin,katta bolalarda esa kunduzi uyqudan keyin o’tqazish maqsadga muoviqdir. Tez qo’zg’aluvchan,nevroz bolalarda havo vannasini kechki uyqudan oldin 8-10 daqiqa davomida o’tqazish maqsadga muoviq bo’ladi.Issiq kunlarda tashqi xarorat soyada 22 darajadan kam bo’lmasligi, kerak.Sayr qilishni ochiq havoda uxlashni iliq kunlarda chaqaloqni tug’rukxonadan chiqqandan 3 xafta keyin boshlash mumkin.Hova salqin kunlarida bola bilan sayr qilishi xarorat manfiy 5 darajadan yuqori bo’lmaganda bajarish mumkin.Birinchi sayr etish vaqti yozda 25 daqiqa ,sovuq paytlarida 10 daqiqa bo’ladi.Sekin-asta sayr vaqtini iliq kunlarda 2- 2,5 soatgacha,bir kunda 2 marotabagacha etkaziladi.3 oygacha bo’lgan bolalarni havo xarorati -10 daraja manfiydan past bo’lsa,3-6 oylikdan -12 daraja manfiydan past,6 oydan-15 daraja manfiydan past bo’lganda sayrga olib chiqilmaydi.Havo vannasini olgandan 1-2 haftadan keyin suv bilan chiniqtirish boshlanadi.

4. Termoregulyatsiya organizmda tana xaroratini doimiy darajada tutib turadigan fiziologik jarayon.Sog’lom odamlarda xarorat kechqurunga nisbatan ertalab bir necha gradusga past bo’ladi.Xarorat qaerdan o’lchanishiga qarab ko’rsatkichlar xam xar xil bo’ladi. Chunonchi og’iz bo’shlig’i,qin,to’g’ri ichak shilliq pardasining xarorati qo’ltiq va chov soxalari terisining xaroratidan 0,2- 0,4 gradusga yuqoridir.Tana xaroratini o’lchash uchun xozirgi kunda turli modifikatsiyalangan termometrlar tavsiya etilmokda.Bularga og’iz, qo’ltiq osti, rektal soxalarida va past xaroratni o’lchovchi shishali,.kimyoviy va zlektron termometrlar misol bo’la oladi.Zng ommabop termometr Tselsiy bo’yicha darajalangan maksimal tibbiy termometrdan foydalaniladi.Shkalasi 34 dan 42 darajaga bo’lingan.Xarorat asosan qo’ltik ostidan, chov soxasidan, og’ir yotgan bemorlarda to’g’ri ichakdan va og’iz bo’shlig’idan o’lchanadi. O’lchanayotgan soxalar yallig’langan bo’lmasligi kerak,chunki bunday joylarda xarorat yuqori bo’ladi.Xaroratni o’lchashdan oldin qo’ltiq soxasi yoki chov burmasi quruq qilib artiladi, chunki nam bo’lsa ko’rsatkich pasayadi.Dezinfektsiya qilingan quruq termometr silkitili,simob ustunchasi shkaladan 34 gradusgacha tushiriladi.O’lchash paytida bemor qimirlamay o’tirishi yoki yotishi kerak.Uxlab yotganda xaroratni o’lchash mumkin emas.Chakaloqlarda xarorat chov burmasi yoki to’g’ri ichakda o’lchanadi.Termometrni chov burmasiga qo’yib,oyoqni chanoq son bo’g’imidan bukiladi.To’g’ri ichakdan aniqlanayotgandai hamshira qo’llarini yuvib qo’lqop kiyadi. Termometr uchiga vazelin surtib orqa chikaruv yo’liga 2- 3 sm kiritiladi.Termometr chiqarib olingandan so’ng yuvilib, dezinfektsiya qilinadi.Qo’ltiq osti va chov soxasida xaroratni o’lchash 10 daqiqa,bo’shliqlarda esa 5 daqiqa etarli. Kasalxonalarda xarorat xamma bemorlarda ertalab soat 7.00- 9.00 gacha, kechqurun 17.00- 19.00 gacha.Ba'zan kasalni xolatiga qarab 3-4 marta o’lchanadi.Olingan natijalar kasallik varag’i ichidagi xarorat varaqasiga belgilanadi.