106- гурих Қмб ва Қич талабаси

Мустақиллик декларатцияси ва унинг тарихий аҳамияти. 1991 йил август воқеалари. ГКЧП. Совет давлатининг таназзулга юз тутиши.
1990 йили баҳорида марказнинг қаттиқ қаршилишга қарамасдан собиқ Иттифоқ Республикалари орасида биринчи бо`либ О`збекистонда Президентлик лавозими та`сис етилди. Бу о`збек давлатчилиги ва мустақилликнинг принципиал янги босқичи бо`лди.И.A.Каримов 1990 йил 24 мартда О`збекистон Олий Кенгашида О`збекистоннинг биринчи Президенти қилиб сайланди. 1990 йил 20 июнда мустақиллик то`г`рисидаги декларациянинг қабул қилиниши халқнинг давлат мустақиллигига интилишини ҳуқуқий, иқтисодий ва сиёсий мазмун билан то`лдирди ва г`оят катта тарихий аҳамиятга ега бо`лди. О`збекистон жамоат ташкилотлари ва ҳаракатлари орасида мустақиллик г`ояси кенг қўллаб-қувватланди.1991 йил 31 августда О`збекистон Республикаси Олий Совети ХИИ чақириқ навбатдан ташқари ВИ сессияси давлат мустақиллиги ва мустақил суверен О`збекистон Республикаси давлати ташкил топганлигини е`лон қилди. Унда О`збекистон Республикаси давлат мустақиллиги то`грисида Олий Кенгаш Баёноти ва Республика давлат мустақиллиги асослари то`грисида О`збекистон Республикаси қонуни қабул қилинди ҳамда 1 сентябр — Мустақиллик куни миллий байрам деб белгиланди. Бу асосий ҳужжатлар О`збекистон олдида турган мақсад ва вазифаларни ко`рсатиб берди Мустақил демократик республикасининг ташкил топиши жаҳаншумул тарихий аҳамиятга ега бо`лди. Халқнинг асрлар давомидаги мустақиллик учун кураши руёбга чиқиб, мамлакатда ҳуқуқий, демократик жамият шаклланишига шарт-шароит яратилди. О`збекистоннинг бой имкониятларини халқ турмушини яхшилаш учун фойдаланишга кенг имкониятлар очилди. Енг асосий натижалардан яна бири — халқнинг тарихий, ма`навий қадриятларини тиклаш имкони яратилди. О`збекистонда мустақиллик шароитида сиёсий ва иқтисодий қайта қуришлар амалга оширила бошланди, биринчи навбатда мустақил давлатнинг ҳуқуқий асослари яратилди.1991 йил 18-ноябрда Республика Олий Кенгаши ВИИИ сессияси 1991 йил 29-декабрда О`збекистон Республикаси Президентлигига сайлов ва мустақиллик г`оясини бутун халқнинг муҳокамасидан о`тказиш тўг`рисида қарор қабул қилди. 29-декабр куни муқобиллик асосида о`тказилган сайловда Ислом Aбдуг`анийевич Каримов номзодига сайлов қатнашчиларининг 86 фоизидан ко`прог`и о`з овозини берди. Ҳар бир мустақилликка еришган давлат о`з рамзларига ега бо`лиши керак. 1991 йил 18 ноябрда Республика Олий Кенгашининг ВИИИ сессиясида О`збекистон Далват байроғи тасдиқланди. Унинг белгилари мамлакатимиз ҳудудидаги қадимда мавжуд бўлган йирик салтанатларнинг тог`ларидаги ан`аналарни давом еттиради ҳамда халқнинг миллий ва маданий о`зига хослигини Республика табиий шароитини акс еттиради. О`збекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1992 йилдаги Х сессиясида О`збекистон Республикасининг Далват герби то`г`рисидаги қонун, 1992 йил 10 декабрдаги ХИ сессиясида О`збекистон Республикасининг мадҳияси то`г`рисидаги қонун қабул қилинди. О`збекистон Республикаси давлат рамзларининг қабул қилиниши мамлакатимиз мустақиллигини мустаҳкамлашда катта аҳамиятга ега бўлди.
Конституция — давлатнинг асосий қонуни бо`либ, буюк келажакнинг ҳуқуқий кафолатидир. Янги Конституцияни тайёрлаш г`ояси 1990 йилнинг март ойида илгари сурила бошланди. Ко`п о`тмай, июн ойида Олий Кенгашнинг иккинчи сессиясида И.A.Каримов бошчилигида Конституциявий комиссия тузилди. Комиссия мустақилликнинг ҳуқуқий асосларини ишлаб чиқиш жараёнида халқаро ҳуқуқ қоидаларига, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ҳужжатларига Бутунжаҳон инсон ҳуқуқлари Декларациясига таянди. Шу билан бирга бой тарихимиздаги давлат бошқаруви ва одатли қонуншунослик ан`аналари ҳам чуқур о`рганилди.1992 йил 8 декабрда О`збекистон Республикаси Олий Кенгашининг ХИИ чақириқ ХИ сессиясида Мустақиллик Конституцияси қабул қилинди. Унинг моҳияти Aсосий қоидалар бо`лимида баён етилган. Бу қоидалар: давлат суверенитети: Халқ ҳокимияти: Фуқаролар ҳуқуқ ва еркинликлирни та`минлаш: қонунийлик: ҳокимиятни ажратиш: маҳаллий о`з-о`зини бошқариш: суд тизими ва одил судловни ташкил қилиш ва бошқалардан иборат. Конституция, 6 бо`лим, 26 боб ва 128 моддадан иборат. Мустақил О`збекистон Конституцияси фуқороларнинг инсон ҳуқуқлари демократик партияси бўлиб, инсонпарвар ҳуқуқий давлат шакллантиришнинг статегик дастуридир. Унинг қабул қилиниши г`оят катта сиёсий, ҳуқуқий ва халқаро аҳамиятга ега бўлди. Мустақилик Конституцияси барча қонунларининг ва бошқа давлат ва жамоат ташкилотларини ҳуқуқий хужжатларининг асоси бўлиб хизмат қилади.
Ўзбекистон ўзининг давлат мустақиллигини қўлга киритгандан сўнг Қорақалпог`истон мустақил О`збекистон таркибидаги суверен республика деб е`лон қилинди1990 йилнинг 14 декабрида Қорақалпог`истон республикаси Олий Кенгашининг ИВ сессиясида О`збекистон Республикаси таркибида Қорақалпог`истон Республикаси Давлат суверенитети тўг`рисида Декларация қабул қилинди Қорақалпог`истон Республикаси Олий Кенгаши о`зининг ХИИ сессиясида 1993 йил 9 апрелда Қорақалпог`истон Республикаси Конституциясини қабул қилди. Қорақалпог`истон Республикаси суверен республикасининг барча давлат рамзларига егадир. Қорақалпог`истон Республикаси Олий Кенгашининг 1992 йил 14 декабрда бўлиб ўтган ХИ сессиясида Қорақалпог`истон давлат байрог`и тасдиқланди/ 1993 йилнинг 9 апрелида ХИИИ сессияда давлат гимни тасдиқланди.
Мустақиллик йиллари янги мустақил О`збекистоннинг миллий давлатчилиги пойдеворини яратиш соҳасида пухта ва изчил иш юритилган давр бо`лди. Фақат мустақиликни қо`лга киритгандан сўнггина халқаро муносабатларнинг тенг ҳуқуқли субйектига айланган мустақил О`збекистон янги давлатни қуришга ва ривожлантиришга киришди.Бу жараёнда қуйидаги иккита вазифани ҳал қилиш ниҳотяда зарур еди. Биринчидан ески ма`мурий-буйруқбозлик тизимини унга мувофиқ бўлган ҳокимият ва бошқарув органларини тугатиш ва ҳокимият бошқарув органларини қайта қуриш Иккинчидан, янги давлатчиликнинг сиёсий-ҳуқуқий, конституциявий асосларини яратиш. Конституция ва қонунларда ижтимоий муносабатларнинг янги тизимини, ҳам марказдаги, ҳам жойлардаги давлат ҳокимияти органларининг янги тизимини мустаҳкамлаб қўйиш. О`збекистон Республикаси ҳуқуқий давлат қурилишининг кафолати О`збекистон Конституциясидир. Давлат ҳокимияти ташкил етишнинг муҳим демократик тамойиллари Конституцияда қайд қилинган бўлиб, унда ҳокимият қонун чиқарувчи, ижро етувчи ва суд органларидан иборот деб кўрсатилган. Бу органлар фаолияти ёрқин, бир-биридан мустақил бўлиб, айни вақтда бир-бири билан чамбарчас бог`лиқдир.
О`збекистон Республикасида қонун чиқарувчи ҳокимият Республика Олий Мажлиси бўлиб у 1994 йил 24 декабрда партиявийлик ва муқобиллик асосида сайланди. Олий Мажлис таркибида 250 депутат бўлиб, улардан 120 киши вилоятлар депутатлари кенгашдан сайланган, қолганлари еса ҳар хил партиялар вакилларидир. Шунингдек, истиқлол йилларида О`збекистонда турли жамоат ташкилотлари учун ҳам кенг имкониятлар яратилди. Бу ижтимоий уюшмалар орасида енг омавийси касаба уюшмалари бўлиб, таркибида 7,5 млн а`зо бор.
Ҳозирги кунда мамлакатимизда 2300 жамоат бирлашмалари ва нодавлат ташкилотлари фаолият кўрсатмоқда. Улардан енг катталари — О`збекистон ёшларининг Камолот жамоатчилик ҳаракати, О`збекистон Нуроний жамг`армаси ва бошқалардир.О`збекистон Республикаси 120 дан ортиқ миллатлар ва елатларни бирлаштирган кўп миллатли давлат. Республикада яшовчи ҳар бир фуқаро миллати, келиб чиқиши, дини ва ирқидан қат`и назар тенг ҳуқуқ ва имкониятларга ега. Aйнан мана шу тамойил миллий сиёсатимизнинг асосини ташкил етади. Республикада 80 та миллий маданий марказлар ташкил етилган. Буларнинг фаолиятини 1993 йилнинг январидан буён маданий марказ бошқариб боради. Республикамизда миллатлараро муносабатларда барқарорликка еришилган. Бу О`збекистонда демократик жамият қуришнинг гаровидир
Саволлар
1) Нечанчи йилда ижтимоий ҳаётда иқтисодиётни қайта қуриш демократик жамиятни ярайиш учун уринишлар бўлади?
2) Республикадаги 9000 га яқин мактабларнинг атига нечча фоизи мактаб учун мўлжаллаб қурилган бинолар қолганлари еса мослаштирилган биноларда ўқирди?
3) Ўқувчиларнинг йилига 2-3 ойлаб ишлар билан банд эди?
4) Ўзбекистон ССР Министрлар Совети 1973-йилда маҳсус кайси карори қабул қилган?
5) Оиласизлар 1981-йилда неча минг кишига йетди?
6) Нечанчи йилда давлат тили ҳақидаги қонун қабул қилинди?
7) Олий Мажлис таркибида нечта депутат бор?
8) Республикада нечта миллий маданий марказлар ташкил етилган?
9) Нечанчи сессиясида 1993 йил 9 апрелда Қорақалпог`истон Республикаси Конституциясини қабул қилди?
10) О`збекистон Республикасининг мадҳияси то`г`рисидаги қонун қайси йилда қабул қилинган?
11) Ислом Aбдуганийевич Каримов номзодига сайлов қатнашчиларининг неча фоиз овозини берди?
12)Мустақиллик куни миллий байрам деб қачон белгиланди?
13) Янги Конституцияни тайёрлаш гояси 1990 йилнинг қайси ойида илгари сурила бошланди?
14) 1990-йил 24-31 март кунлари қайси вулаютда ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон ССР Олий советининг биринчи сессияси бўлиб ўтди?
15) Нечанчи йилда совет давлатининг таназзулга юз тутди?
16) Неча киши вилоятлар депутатлари кенгашдан сайланади?
17) Фарғона воқеалари бошланиш сабаблари?
18) Пахта ишини тушинтириб беринг?
19) Москва топшириғига кўра неча ёшдан ошган киши райкомнинг биринчи котиби була оларди?
20) неча ёшдан ошган киши еса обкомнинг биринчи котиби бўла олмасди?