10. Reley konstantasi yordamida Avogadro sonini aniqlash

10. Reley konstantasi yordamida Avogadro sonini aniqlash

Reley konstantasini bilib Avogadro sonini aniqlash mumkin. Tajribada (R) ni birinchi bo’lib, fransuz olimi 1921-yilda Kaban o’lchagan. U yorug’lik manbai sifatida simob lampasidan tushayotgan dan foydalanadi. Uning yorug’lik kuchi 60 shamga teng. (R) ni aniqlashda fotografik metoddan foydalangan. 1925-yilda (R) ni yorug’likning sochilish konstantasini aniqlashni Dor (fransuz olimi) bir muncha aniqroq o’lchash metodini taklif qildi. U yorug’likmanbai sifatida Quyosh nuridan foydalandi. Dor tajribasining sistemasi quyidagicha:

Ko’rish maydoni quyidagicha bo’ladi. Ko’rish maydoning o’rtasiga sochilgan yorug’lik bilan yoritilgan bo’lib, ikki cheti esa sochilmagan yoruglik bilan yoritilgan bo’ladi. Ya’ni L₁ linza orqali o’tayotgan yorug’lik gazga (sochuvchi muhitga ) tushadi. Muhit S gazdan sochilgan yorug’lik L₂ linza yordamida Lyummer kubogiga tushadi. Ikkinchi tomondan A yorug’lik manbaidan (bu (A) manba to’lqin uzunligi S muhitga tushuvchi yorug’likning to’lqin uzunligiga teng) chiqarayotgan yorug’lik Lyummer kubogiga tushadi. Natijada sochilgan yorug’lik bilan sochilmagan yorug’likning intensivligilari solishtirish mumkin. Bu intensivliklarni tenglashtirish uchun (Ф) Neytral filtri qo’llaniladi. Shunday qilib, sochilgan yorug’lik konstantasini topib Avogadro sonini aniqlash mumkin. Ya’ni buni quyidagicha yozish mumkin:

(1)

Bu yerda :

- tushayotgan yorug’lik intensivligi

- sochilgan yorug’lik intensivligi

- yorug’likni kuzatish gavdasi burchagi

Bizga ma’lumki, hajm birligidagi molekulalar soni :

(2)

Ikkinchi tomondan:

(3)

Xuddi shuningdek bundan:

(4)

- universal gaz doimiysi

(5)

(2) formuladan:

(6)

Bundan

(7)

( 7) formulani (8) ga olib borib qo’ysak:

(8)

(8) formuladan Avogadro sonini topish mumkin.

ta