10-мавзу: Ўзбекистонда фуқаролик жамияти институтлари ва маҳаллий ўз-ўзини бошқарув Ўзбекистон республикаси

- маҳаллий ННТ. Уларга туманлар, шаҳарлар, шаҳарча ва бошқа кичик ҳудуларда фарлият юритувчи ННТ киради.

• 2005 йилга келиб республикада 402 та республика аҳамиятига молик нодавлат жамоат бирлашмалари фаолият кўрсата бошлади. Улардан 81 таси халқаро ташкилотлардан иборат эди. Нодавлат ташкилотларнинг 48 таси жамғарма, 78 таси жамият, 4 таси сиёсий партия, 42 таси федерация, 16 таси касаба уюшмалари, 2 таси ҳаракат, 20 таси марказ, 48 таси ассоциация, 20 таси уюшма, 5 таси қўмита, яна 37 таси турли номларда расмий рўйхатдан ўтган. Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларда давлат рўйхатига олинган 1957 та, шунингдек, ҳисоб рўйхатига олинган 2911 та, ҳаммаси бўлиб 4868 та маҳаллий аҳамиятга эга бўлган жамоат бирлашмалари фаолият кўрсатди.

• 2018 йил 1 январь ҳолатига адлия органларида 9 235 та нодавлат нотижорат ташкилотлари (ННТ) (шундан 6 148 таси давлат рўйхатидан, 3 087 таси ҳисобга қўйилган ННТнинг бўлинмалари) ва 2 245 та диний ташкилотлар рўйхатдан ўтказилган. Жами рўйхатдан ўтказилган ННТнинг 462 таси, диний ташкилотларнинг 19 таси ва 30 та халқаро ҳамда чет эл ННТ ваколатхоналари ва филиаллари Адлия вазирлигида давлат рўйхатидан ўтган, қолган 8 743 та ННТ адлия органларида рўйхатдан ўтказилган.

• ННТлар қаторига турли шаклларга мансуб бўлган ташкилотларни киритиш мумкин:

• - Сиёсий партиялар ва ижтимоий ҳаракатлар;
• - Касаба уюшмалари;
• - Диний ташкилотлар;
• - Жамғармалар;
• - Марказлар, ассоциация ва қўмиталар;
• - Турли спорт федерациялари ва уюшмалари/

• 2016 йилдан Ўзбекистон Республкаси Президенти Ш.М.Мирзиёев ташаббуси билан “халқ давлат органларига эмас, балки давлат органлари халқимизга хизмат қилиши керак” деган принцип асосида давлат бошқаруви ва хизматини фуқаролик жамияти талабларига мос ҳолга келтиришнинг янгича даври бошланди.
• “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси” ва “Ўзбекистонда Маъмурий ислоҳотлар концепцияси”ни қабул қилиниб, уни ҳаётга татбиқ этилиши натижасида фуқаролик жамияти институтлари демократик принциплар асосида ривожлана бошлади ва Ўзбекистонда фуқаролик жамияти қуришнинг янги босқичини бошлаб берди.
• “Ҳаракатлар стратегияси”нинг “Давлат ва жамият қурилиши тизимини такомиллаштириш” номли биринчи устувор йўналишида демократик ислоҳотларни чуқурлаштириш ва мамлакатни модернизация қилишда Олий Мажлис палаталари, сиёсий партияларнинг ролини янада кучайтириш масаласи биринчи ўринда қўйилиб, бир йилда – 7 та қонун, 3 та фармон, 7 та қарор ва 4 та дастур, жамоатчилик бошқаруви тизимини такомиллаштириш йўналишида эса 6 та қонун, битта фармон, битта қарор ва 2 та дастур ишлаб чиқилиши белгиланди. “Ҳаракатлар стратегияси”нинг биргина устувор йўналиши – давлат ва жамият қурилиши бўйича 2017 йилнинг ўзида 18 та қонун лойиҳасини тайёрланди.

• Ҳаракатлар стратегиясига мувофиқ мамлакатда “Электрон парламент” тизими ишлаб чиқилди ва “Электрон ҳукумат” тизимини янада ривожлантирилди.
• Халқ депутатлари маҳаллий Кенгашларининг маҳаллий ижро ҳокимияти органлари фаолияти устидан назоратини кучайтириш мақсадида сиёсий партиялар депутатлик гуруҳларининг ҳуқуқ ва ваколатларини кенгайтириш, давлат ва хусусий шериклик тушунчаси, вазифалари ва асосий йўналишлари, иштирокчилари доираси, уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари, бу борадаги лойиҳалар амалга ошириладиган устувор соҳаларни тартибга соладиган ҳуқуқий асослар ишлаб чиқиш, ҳар бир туман (шаҳар)да жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш бўйича «Халқ қабулхоналари» ташкил этилди.
• 2018-2020 йилларда фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари фаолияти самарадорлигини янада ошириш ва ривожлантириш Дастурини ишлаб чиқиш каби чора-тадбирларни амалга оширилиши - мамлакатда фуқаролик жамияти қуриш учун шарт-шароитлар яратади, мамлакатда фуқаролик жамияти қуришнинг муқаррар эканлигини англатади.