10-mavzu. Texnik tizimlarda tarmoq xavfsizligi. Reja : 1

Operatsion tizimning himoya imkoniyatlaridan foydalanish 
Operatsion tizimlar tizim mustahkamligini ta’minlovchi ko‘p imkoniyatlarga 
ega. Sozlash mumkin bo‘lgan imkoniyatlarning ba’zilari quyidagilardir: 
1.
Tarmoq tizimida ro‘yxatdan o‘tgan har bir foydalanuvchi tizimga 
mustahkam parol bilan kirishni talab eting. 
2.
Foydalanuvchilar tarmoqqa kirishi vaqtida autentifikatsiya va 
shifrlashning operatsion tizimlaringiz taklif eta oladigan eng mukammal 
shakllaridan foydalaning. 
3.
Tarmoq ulanishlari uchun raqamli sertifikatsiyali himoyadan 
foydalaning. Raqamli sertifikatsiya tarmoq kompyuterlari o‘rtasida uzatish asl 
ekanligini tekshirish, ya’ni ulanayotgan qurilmalar haqiqatda o‘zligi ekanligiga 
ishonch hosil qilish uchun zarur. 
4.
Jild va fayllar xavfsizligi uchun huquqlarni sozlab qo‘ying. 
5.
Umumiy foydalanish huquqlari kabi umumiy foydalaniladigan resurs 
himoyasidan flydalaning. 
6.
Foydalanuvchilar uchun “qiyin” parolь talabi va tarmoqqa ma’lum 
marta kira olmagandan keyin foydalanuvchi hisob yozuvini bloklash kabi 
xavfsizlik siyosatini o‘rnating. 
7.
Simsiz tarmoq uchun tizimda mavjud eng yuqori himoya darajasini 
o‘rnating. 
8.
Uzoqdan ulanishlar, ayniqsa simsiz tarmoqlar xavsizligi uchun Virtual 
xususiy tarmoq – VPNdan foydalaning. 
9.
Muntazam ehtiyot uchun nusxalash kabi buzilishdan keyin tiklash 
texnologiyalaridan foydalaning. 
Hatto ko‘p narsani biladigan odamlar ham ba’zida uyga ishdan nozik 
ma’lumotni olib kelishi va operatsion tizimning himoya imkoniyatlaridan 
foydalana olmasligi mumkin. Bir misol – yuqori lavozimda ishlovchi havfsizlik 
xizmati ofitseri mahfiy fayllarni uyda ular bilan ishlash uchun olib kelgan, deylik. 
Bu fayllar etarlicha himoyalanmagan va ihtiyoriy odam, shuningdek, Internet 
orqali hujum uyushtiruvchi yoki chet el razvedka agentligining josusi tomonidan 
ochib ko‘rish mumkin. 
Boshqa bir misolda kompaniyaning server administratori o‘z uyidan 
uzoqdan ulanish usuli bilan serverga ba’zi texnik xizmatlar ko‘rsatish uchun 
kirgan. Afsuski, uning uy kompyuteri virus tekshiruvchi dasturdagi yangilanish 
xizmatining vaqti tugagan sababli virus bilan zararlangan edi. Natijada virus 
serverga o‘tib ketdi.