10-mavzu. Shahar ko’priklari, estakadalari, osma yo’llari va murakkab transport inshootlari bo’yicha asosiy talablar, ularni xisoblash asoslari. Reja

Rejalash talablari ham o’z navbatida quyidagilarga bo’linadi:

1. 
   Daryo qirg’oqbo’yi konstruksiyalari bilan qurshalgan bo’lishi kerak. Tayanchlar qirg’oq tirgak devorlar bilan bir chiziqda joylashtiriladi, yoki ulardan ma’lum masofadan keyin joylashtiriladi. Bu holda qirg’oqlarning asos gruntlaridagi zo’riqish holati o’zgarmasdan qolishi ta’minlanadi.
   
2. 
   Ko’prikning to’liq balandligi suvning satxi va kema gabaritining balandligi bilan belgilanadi. U mumkin qadar kamroq bo’lishi kerak, chunki shaharlarda uzun ko’prikka chiqish joylarini qurish juda ham murakkab (1 rasm).
   
3. 
   Ko’prikning joylashishi shaharning qurilish bosh rejasi bilan bog’lanishi kerak. Ko’prikka chiqish joylari yaqin joylashgan ko’chalar bilan qulay tutashishi kerak.
   
4. 
   Shahar ko’priklari keng piyoda yo’llari, velosiped yo’lkalarini qurishni talab qiladi.
   
5. 
   Shahar ko’priklari qurilmalaridan yer osti tarmoqlar (elektr kabeli, suv tarmoqlari va boshqalar) o’tkaziladi.
   

Katta daryolarni kesib o’tuvchi ko’priklarni daryoga perpendikulyar ravishda joylashtirish maqsadga muvofiq. Agar harakatning asosiy ko’prikka egri joylashgan ko’chadan yo’nalgan bo’lsa,unda ko’prik ham egri joylashtiriladi.
Uncha katta bo’lmagan daryoni kesib o’tuvchi ko’priklar xohlagan shaklda quriladi.
Ko’prik kengligi harakat intensivligiga bog’liq bo’lgan hisoblar bilan aniqlanadi. Ko’prik qurilayotganda avtomobil va piyoda haraktlarning istiqboldagi o’sishi hisobga olinadi.
Bir qancha har xil kenglikdagi va intensivlikdagi ko’chalar harakatini o’tkazuvchi ko’prikka chiqish joylarini har xil usullar bilan tashkil qilish mumkin (2.3 rasm).
Eng oddiy usul – ko’prik oldi maydonchadagi harakatni aylanma harakat qilib tashkil qilish. Bunaqa rejalash uncha ahamiyatli bo’lmagan intensivlikdagi harakatlar uchun qo’l keladi.
Harakatni tashkillashtirishning eng mukammal usuli - qirg’oqlarning har xil darajadagi kesishuvi.
Ko’priklarga chiqish joylari tirgak devorlariga qilingan to’kma ko’rinishda tiklanadi.