10-mavzu. Mustaqillik yillarida Qoraqalpog‘iston Respublikasi (2soat)
Reja
1.
Qoraqalpog‘istonda qishloq xo‘jaligi sohasidagi o‘zgarishlar.
2.
Ma’naviy-madaniy sohadagi yangilanishlar.
3.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi oliy ta’lim tizimi va undagi islohotlar.
1990-yili 14-dekabrda Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Oliy Kengashi
o‘zining IV sessiyasida “O‘zbekiston Respublikasi tarkibida Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Davlat suvereniteti to‘g‘risidagi” Deklaratsiya qabul qilindi. Mazkur
Deklaratsiya 1991- yil 31-avgustda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasi
davlat mustaqilligi asoslari to‘g‘risidagi” Qonunda o‘zining huquqiy asosini topib,
1- va 17-moddalarida Qoraqalpog‘istonning hududiy yaxlitligi va mustaqilligi
e’tirof etildi. Har ikki respublika o‘rtasidagi siyosiy,
iqtisodiy va madaniy
munosabatlar O‘zbekiston Respublikasining 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan
Konstitutsiyasida (70-75 moddalar) o‘z aksini topdi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Oliy Kengashi o‘zining XII sessiyasida (1993
yil, 9 aprel) Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasini qabul qildi.
Qoraqalpoq milliy davlatchiligi o‘z taraqqiyoti tarixida birinchi marta insonparvar,
adolatli, demokratik imtiyozlarga ega bo‘ldi. Ayni paytda u suveren respublikaning
barcha atributlariga ega. Jumladan, Qoraqalpog‘iston
Respublikasi Oliy
Majlisining 1992 yil 14 dekabrda bo‘lib o‘tgan XI sessiyasida Qoraqalpog‘iston
Davlat bayrog‘i, 1993 yil 9 aprelda bo‘lib o‘tgan XII sessiyasida Davlat tamg‘asi,
1993 yil 4 dekabrda bo‘lib o‘tgan XIV sessiyasida Davlat madhiyasi tasdiqlandi.
Parlament – Qoraqalpog‘iston Respublikasi Juqorg‘i Kengesi hisoblanadi.
86 deputatdan iborat. Quyidagi davlat arboblari Parlament raislari bo‘lib ishladi:
Dauletbay SHamshetov (1991-1992), Ubbiniyaz Ashirbekov (1992-1997), Timur
Kamalov (1997-2002). 2002 yili 2 maydan 2020-yilga qadar Musa Tajetdinovich
Erniyozov, 2020-yildan e’tiboran Murat Kamalov rahbarlik qilib kelmoqda.
Mamlakatimizning shimoliy mintaqasi–Qoraqalpog‘iston
Respublikasida ham
mustaqillik yillarida keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirildi. Hududni ijtimoiy-
iqtisodiy rivojlantirish, aholi farovonligini yuksaltirishga qaratilgan alohida e’tibor
yuksak samaralar berdi. Puxta o‘ylangan, boqichma-bosqich amalga oshirilayotgan
izchil islohotlar tufayli Qoraqalpog‘iston Respublikasi oddiy agrar o‘lkadan
zamonaviy ishlab chiqarish va ijtimoiy-iqtisodiy infratuzilmasi,
transport-
kommunikatsiya tarmoqlari rivojlangan mintaqaga aylandi.
Talaba Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘zbekistonning shimoli-g‘arbiy
qismida,
Amudaryoning
quyi
qismi,
Orol
dengizining
janubiy
sohilida joylashganligi, Qoraqalpog‘iston umumiy yer maydoni 166,6 ming
kvadrat kilometrdan iborat ekanligiga, u hududining kattaligi jihatdan O‘zbekiston
Respublikasi viloyatlari o‘rtasida birinchi o‘rinda turadi. Respublikaning aholisi 1
881,9 ming kishidan ziyod ekanligiga to‘xtaladi.
Mamlakatimizning barcha hududlarida bo‘lgani kabi Qoraqalpog‘iston
Respublikasida ham Prezidentimiz tashabbusi bilan barpo etilayotgan namunaviy
loyihalar asosidagi uy-joylarga talabgorlar tobora ko‘paymoqda.
Yosh avlodning
hech kimdan kam bo‘lmagan sharoitlarda ta’lim-tarbiya olishi, iste’dod va
salohiyatini yuzaga chiqarishi uchun zarur sharoit yaratish davlatimiz siyosatining
ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. O‘tgan davr mobaynida hududda zamonaviy
sharoitlar yaratilgan 99 kasb-hunar kolleji, 9 akademik
litsey foydalanishga
topshirildi. 2015 yilda 9 ming 700 o‘rinli 22 ta zamonaviy maktab binosi barpo
etildi. Ayni paytda hududdagi 370 umumta’lim va ixtisoslashtirilgan maktablarda
170 mingdan ziyod o‘g‘il-qizlar zamonaviy bilimlarni o‘rganmoqda.
Mintaqada ekologik barqarorlikni ta’minlash masalasi
davlatimiz rahbarining
doimiy e’tiborida bo‘lib kelmoqda. Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq Islom
Karimov bu masalaga jahon hamjamiyati e’tiborini qaratdi. Xalqaro Orolni
qutqarish jamg‘armasi ana shunday olijanob sa’y-harakatlar
samarasida tashkil
etildi.
Talaba O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Atrof-muhitni
muhofaza qilish bo‘yicha 2013-2017 yillarga mo‘ljallangan dasturi bu boradagi
ishlarni yangi bosqichda davom ettirishda muhim ahamiyat kasb etayotir. Dasturda
Orolbo‘yini ekologik sog‘lomlashtirish ishlariga alohida e’tibor qaratilgan.
Xususan, cho‘llanishning oldini olish, Orol dengizining qurigan hududlarida sun’iy
o‘rmonlar barpo etish uchun keng ko‘lamli ishlar olib borilmoqda. Dasturga ko‘ra,
mazkur ishlarga 89,39 milliard so‘m, 1635,55 million AQSH dollari va 57,63
million yevro mablag‘ yo‘naltirish ko‘zda tutilgan.
Ayni paytda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda 90
million AQSH dollari
miqdoridagi loyiha asosida Orol dengizining qurigan qismida cho‘llanishdan
himoyalovchi mitti o‘rmonlar bunyod etishga kirishilayotgani ham hudud aholisi
turmush farovonligini yuksaltirish borasidagi ezgu ishlarning davomidir.
