10-mavzu. Fotoelektrik nurlanish priyomniklari. Reja

Fotorezistor (fotoqarshilik) lar. Dastalabki 1908-10 yillarda elektrofotometrik o‘lchashlar fotorezistr (FR, fotoqarshilik) yordamida bajarilgan. Bunda fotoqarshilik sifatida selen, tellur, talliy sulfidi qo‘llanilgan. O‛tgan asrning ikkinchi yarmida ularning o‘rnini qo‘rg‘oshin birikmalari (oltingurgutli, selenli qo‘rg‘oshin) egalladi.

Shisha asosga qo‘rg‘oshin sulfidini vakuumda changlatish yo‘li bilan yotqizilgan (yasalgan) yupqa qatlamga yorug‘lik tushsa, uning qarshiligi yorug‘lik oqimiga chiziqiy bog‘langan holda (10⁵-10⁷ Om ga) kamayadi va zanjirda tok oqaboshlaydi. Agar FR berk bo‘lsa, u ma’lum maksimal (10⁷ om) qarshilikka ega. Bunday FR orqali oqayotgan tok i_k- qorong‘ulik tokidan iborat va u zanjirda shovqin hosil qiladi. Buni bartaraf qilish uchun ikkita bir xil FR uitson ko‘prigining ikkala yoniga o‘rnatiladi (32-rasm): biriga yorug‘lik tushiriladi, ikkinchisi esa, hamma vaqt berk turadi. Yorug‘lik ta’sirida FR ning qarshiligi kamayadi va zanjir bo‘ylab galvanometr orqali tok oqaboshlaydi. Bu tokning miqdori i FR ga tushayotgan yorug‘lik oqimiga proporsionaldir.